Bez nazwys

140

Za pomocą fal ultradźwiękowych inożna wyznaczyć stale materiałowe (np. moduł Younga, współczynnik Poissona), mierzyć grubość ścian jednostronnie dostępnych, lokalizować i mierzyć rozmiary niejednorodności materiału. Defektoskopia ultradźwiękowa umożliwia wykrywanie jnikropęknięć, pęcherzy powietrza, obcych wtrąceń, kontrolę połączeń spawanych, lutowanych i klejonych.

13.2. Inne metody badań nieniszczących

Metoda radiologiczna [2] polega na wykorzystaniu zjawiska osłabienia promieniowania jonizującego przechodzącego przez badany materiał. Powszechnie stosuje się promieniowanie rentgenowskie (zwane również promieniami X) oraz promieniowanie y. Oba rodzaje promieniowania są falami elektromagnetycznymi różniącymi się miejscem powstawania. Promienie X pochodzą z powłok elektronowych, a promieniowanie y - z jądra atomowego. Jedne i drugie wykazują zdolność do przenikania przez substancje. Wiązka promieni, przechodząc przez materiał, ulega osłabieniu, które jest wywołane zjawiskiem pochłaniania fotoelektrycz-nego (fotoefekt), rozpraszania (efekt Comptona) oraz tworzenia się par negaton-pozyton (efekt tworzenia się par). Jeśli umieści się źródło promieniowania po jednej stronie badanego obiektu i detektor promieniowania po drugiej, otrzyma się obraz wad, które charakteryzują się innym współczynnikiem osłabienia. Często spotykanym detektorem jest błona fotograficzna (metoda radiograficzna). Miejsca większego zaczernienia błony odpowiadają miejscom wystąpienia wady.

Metoda magnetyczna może być stosowana do wykrywania wad w materiałach ferromagnetycznych. Polega na wytworzeniu w badanym obiekcie pola magnetycznego i analizie linii sił pola magnetycznego. Wady powodują wystąpienie niejednorodnego pola magnetycznego, co charakteryzuje się rozproszeniem linii sił pola. Jedną z podstawowych metod wykrywania niejednorodności pola jest metoda proszkowa. Badany obiekt posypuje się (sposób suchy) lub polewa (sposób mokry) zawiesiną proszkową magnetytu lub ferromagnetycznego tlenku żelaza. Cząsteczki proszku są najsilniej przyciągane do obszaru rozproszenia linii, czyli do miejsca występowania wady.

Metoda wnikania (defektoskopia penetracyjna) należy do najstarszych metod kontrolnych. Służy do ujawniania wad powierzchniowych. Istnieją dwie podstawowe odmiany tej metody. W metodzie fluorescencyjnej badany obiekt polewa się mieszaniną oleju mineralnego i nafty, a następnie stosuje się tlenek magnezu jako wywoływacz. Tlenek magnezu zatrzymuje się na wadach i oświetlony promieniami nadfioletowymi jaskrawo świeci. Druga metoda, kontrastowa, polega na zanurzeniu elementu w zabarwionej cieczy i pokryciu badanej powierzchni białą substan-cją wywoławczą, dającą kontrast z kolorowymi miejscami, w których ujawniają się wady.

Metoda prądów wirowych polega na wykorzystaniu efektu naskórkowego, który jest związany z wytworzeniem w badanym elemencie prądów wirowych przez szybkozmienne pole magnetyczne. Wady występujące w obiekcie zmieniają wartości prądu płynącego w zewnętrznej warstwie elementu. Rejestracja tych zmian umożliwia wykrywanie wad powierzchniowych.

W metodzie oporowej wykorzystuje się proporcjonalność spadku napięcia do długości przewodnika. Wystąpienie wady powoduje nieproporcjonalnie duże zwiększenie oporu i nieproporcjonalnie duży spadek napięcia.