5

dla - Mucor pusillus +17 i +60°C. Gatunki żyjące w szerokim zakresie temperatur nazywa się eurytermicznymi, a w wąskim - stenotermicznymi.

Grzyby należą do tlenowców lub względnych beztlenowców. Zwiększenie w środowisku ilości tlenu zmniejsza masę grzybni i powoduje w niej zmiany zwyrodnieniowe; nie działa jednak bójczo. Zwiększenie zawartości dwutlenku węgla również hamuje wzrost grzybów. Istnieje natomiast duża tolerancja grzybów na różnice ciśnienia osmotycznego środowiska. Ciśnienie osmotyczne wewnątrz strzępek niektórych gatunków może sięgać 4255 hPa (42 atm); dopuszczalne w hodowli wahania ciśnienia osmotycznego są wykorzystywane dla różnicowania gatunków, np. rodzaju Candida lub Trichophyton. Podobnie jak w warunkach laboratoryjnych ułatwia uzyskiwanie aksenicznych szczepów grzybów ich wysoka tolerancja na zmiany pH, np. dla drożdży od 1,8 do 9.0.

Grzyby wydzielają do środowiska enzymy hydrolityczne rozkładające związki wielocząsteczkowe - wielocukry (polisacharydy), białka, lipidy, węglowodory. Enzymy hydrolityczne rozkładające celulozę (kompleks enzymów celulolitycznych) wytwarzane są przez niektóre chorobotwórcze dla człowieka i roślin wyższych grzyby, np. z rodzajów Aspergillus, Fusarium i Trichoderma.

Enzymy rozkładające białka proteazy (peptydazy) cechuje brak specyficzności substratowej; różnią się one natomiast miejscem i mechanizmem rozszczepiania łańcucha polipeptydowego, produktami proteolizy oraz optymalnymi warunkami jej przebiegu. Dużą aktywnością proteolityczną charakteryzują się grzyby z rodzajów Mucor, Aspergillus i Penicillium oraz - jak stwierdziliśmy ostatnio - Candida.

Niektóre grzyby mają zdolność do tworzenia i magazynowania w swoich komórkach dużej liczby tzw. granul lipidowych; cechuje je też zdolność wytwarzania znaczących ilości enzymów lipolitycznych, np. grzyby z rodzajów Mucor, Rhizopus, Aspergillus i Candida, głównie lipaz należących do grupy esteraz. Niektóre gatunki z tych rodzajów, a zwłaszcza Candida mogą też przyswajać n-alkany (węglowodory); dotyczy to, m.in. C. lipolytica, C. guilliennondii i C. tropicalis. Modyfikując metodę Steiba uzyskaliśmy możliwości oznaczania wydzielanych do środowiska, pośrednio też w ustroju żywiciela, proteaz i fosfolipaz, które zostały wykorzystane m.in. do charakterystyki i biotypowania szczepów, zwłaszcza C. albicans (Rózga, 1984).

Niektóre enzymy u grzybów chorobotwórczych ujawnialiśmy (A.Kurnatowska, A.Kurnatowski, 1970) metodami cytochemicznymi, m.in. porównaliśmy - uwzględniając odsetek komórek wykazujących odczyn i liczbę ziarnistości (intensywność reakcji barwnej) - aktywność fosfatazy

27