4

wyboru

obradzania. Rozróżnia się 3 rodzaje plantacji nasiennych:

•    zachowawcza."zabezpieczaj ąca szczególnie cenne biotypy zagrożone zagładą lub tworzy bazę do badań genotypu klonów i pozyskiwania zrazów do szczepień dla pozostałych rodzajów plantacji nasiennych,

•    produkcyjna, dostarcza nasion o wysokiej wartości genetycznej do zakładania przede wszystkim upraw pochodnych, podobnie jak plantacyjna uprawa nasienna, każda plantacja nasienna produkcyjna obejmuje klony z określonego kompleksu leśnego lub rejonu, a nasion z niej używa się w zasadzie tylko w granicach tego rejonu,

•    hybrydyzacyjna. zakładana ze śźczepóWTKłpowiedn i ej liczby klonów dwóch gatunków, pozwala uzyskać potomstwo o wysokiej heterozji.

-    Powstają z siewek drzew doborowych, wybieranych spośród bardzo ważnych kryteriów ekonomicznych i wzrostowych.

-    Nasiona z plantacji nasiennych cTiaraktcryzują się zyskiem genetycznym.

-    Plantacje nie są ze sobą spokrewnionej

-    każda plantacja może obejmow ać potomstwo (szczepy lub sadzonki) drzew matecznych tylko z jednego określonego kompleksu lasów, np. Lasów Taborskich, lub wyraźnie zaznaczającego się regionu, np. z Roztocza.

-    W przypadku tworzenia zespołu plantaćjTrite mogą^-sąsiadować zc sobą plantaćjelego samego gatuńkureprezentuiace różne kompleksy lasów lub regiony.

-    Należy dążyć, aby liczb?klonów w plantacji nasiennej i potomstw w plantacyjnej uprawie nasiennej była jak największa. Liczba potomstw w małej plantacji sosny i świerka nie może być mniejsza niż 40. W plantacjach pozostałych gatunków dopuszcza się 30 potomstw drzew^ mateczne. Im większa jest powierzchnia plantacji, tym więcej musi być w niej potomstw.

-Sprawa rozmieszczenia szczepów fia plantach snraw ia^organizatorom plantacji wiele kłopotów, ponieważ klony powinny występować w zmieszaniu, tzn. obok siebie nie powinny rosnąć dwa szczepy reprezentujące ten sam klon, ażeby utrudniać samozapylenie się kwiatów.

Później konieczne jest prowadzenie na plantacji racjonalnej metody usuwania zbędnych szczepów. Dlatego też rozmieszczenie klonu na plantacji powinno być zaprojektowane według określonego układu matematycznego, który można łatwo dostosować do różnej wielkości i kształtu powierzchni. -Spełnia wspomniane warunki schemat polski, opracowany przez Giertycha. Można go powszechnie śtósować w planowaniu plantacji nasiennych, ponieważ nadaje się do rożnych powierzchni, dow^rolnej liczby klonów i liczby przecinki szczepów w trzebieży, a w miarę potrzeby można go rozbudować w każdym kierunku. Liczba szczepów w obrębie klonu może być różna, co zależy od wielkości plantacji i zapotrzebowania na nasiona.

-Po otrzymaniu planu rozmieszczenia należy najpierw wytyczyć na powierzchni kwatery ściśle według tego planu, a następnie wypalikować miejsca sadzenia szczepów na kwaterach w więźbie podanej na planie. Na każdym paliku należy napisać numer drzewa doborowego według planu rozmieszczenia. Po zanumerowaniu wszy stkich palików i sprawdzeniu zgodności z planem przywozi się zaelykietowane szczepy czy sadzonki ze szkółki. Szczepy lub sadzonki wyjmuje się z gleby z bryłką o wymiarach 20x20x25 cm. Bryłka powinna być opakowana papierową tkaniną workową aby zabezpieczyć korzenie przed osypywaniem się z nich gleby w czasie transportu. W razie braku tkaniny lepiej używać do owinięcia bryłki zwykłego papieru, który po posadzeniu bez rozwijania stosunkowo szybko w ziemi zbutwieje. Po rozmieszczeniu szczepów (sadzonek) obok zanumerowanych palików sprawcza się poprawność ich rozmieszczenia z planem. Jamkę wielkości odpowiadającej wielkości bryłki przygotowuje się po zachodniej stronie paliką aby on stanowa! oparcie dla wysadzonego przy nim szczepu (sadzonki). Po wysadzeniu przywiązuje się strzałkę do palika w sposób chroniący ją przed ocieraniem. Po zakończeniu sadzenia kontroluje się jeszcze raz czy wszystkie numery - na planie, na paliku i na szczepie są ze sobą zgodne.

12. Rejonizacja nasienna - reguła zbioru nasion zebranych w danej krainie przyrodniczo-leśnej tylko i wyłącznie z wyselekcjonowanych drzew i drzewostanów' nasiennych i możliwość ich przenoszenia z krainy, gdzie zostały zebrane do innych krain z zachowaniem niżej wymienionych zasad dotyczących poszczególnych gatunków:

•    nasiona sosny 306 - bolewicka. 101- Gryfino. 504 - Boty Dolnośląskie, 601- lasy Pilickie, 606 - Roztocze.

•    nasiona świerka Beskidy ( cenne ), Sudety ( obce ), świerk Sarnacki (już go prawie nie ma)

•    nasiona jodły' Góry Świętokrzyskie, Roztocze, Karpaty

•    nasiona modrzewia polskiego Sudety. Góry Świętokrzyskie

•    nasiona dębów' 502 — nadodrzański. 308-plyta Krotoszyńska. 607 - Niepołomice, 405- Chełm Lubelski. 103,106 -Miłomyń, 104-Smolarz.

A. makroregiony nasienne -powstają z nałożenia na siebie 2 majtyL

- fizyczno -geograficzne - z podziałem na prowincje fizyczno-geograficzne,

-_przyrodniczo-leśne - z podziałem na krainy przyrodniczo-leśne - powstają oka i linie,

B.    mikroregiony - wydzielone w geomorfologia, klimat i siedlisko

-    rozpoczęto od mikroregionów matecznych - miejsc występowania szczególnie cennych populacji,

-    brano pod uwagę jednorodność siedliska.

-    wewnątrz mikroregionu obrót nasion jest dozwolony.

-    nie wolno wymieniać nasion między mikroregionami, a tym bardziej wprowadzać obcych nasion do mikroregionów matecznych - grozi to karami i sankcjami,

-    mikroregiony mateczne - mają wysoką jakość, są niewielkie, ale zawierają najcenniejsze populacje,

-    mikroregiony niematcczne -mają wysoką jakość, ale ich zasoby nie wystarczają na pokrycie potrzeb, więc trzeba sprowadzać nasioną

-    populacje górskie warunkuje regionalizacja pionowa i pozioma

-    max. 200 m na przenoszenie nasion,