8

154

4. Zasady oceny dowodów

Zasadami oceny dowodów nazywamy te wszystkie _z-określają kryteria, jakie muszą być spełnione, by orga^¹'’ ^k*ćt_f prawo mógł uznać dane twierdzenie za udowodnione ]r ^St°^SuJy •. rzecz biorąc wyróżnić można dwie podstawowe zasady _(K!'^St°^tyc2ii

dów:    ^<W,₎.

•    zasadę legalnej oceny dowodów,

•    zasadę swobodnej oceny dowodów.

Początkowo proces rzymski byl oparty na zasadzie swobodo oceny dowodów, by stopniowo ewoluować w kierunku legalnej _oc4 dowodów. Na zasadzie legalnej oceny dowodów było oparte p_rJ₀ procesowe w Średniowieczu. Przełom przynosi dopiero Wielka R_ewo. lucja Francuska, która wprowadza ocenę dowodów według wewnętR. nego przekonania (conmction intime) sędziego. Wiek XIX to okres stopniowego rozprzestrzeniania się zasady swobodnej oceny dowo. dów w krajach europejskich. Dzisiaj stanowi ona fundament każdego systemu procesowego.

Istota legalnej oceny dowodów sprowadza się do tego, iż w systemie prawnym istnieją normy prawne, które określają w sposób wiążący, jakie warunki muszą być spełnione, by dowód mógł zostać uznany za przeprowadzony (tzw. legalne dyrektywy dowodowe). Początkowo legalna ocena dowodów przyjmuje postać tzw. ordaliów (sądów bożych). Wynik określonej metafizycznej próby takiej jak próba ognia, wody, rezultat pojedynku sądowego jest uznawany za wiążący dowód winy lub niewinności oskarżonego. Uznanie przyznania się oskarżonego za koronny dowód jego winy (confessio est regtna pro-bałionumj prowadzi do nieprawdopodobnego wzrostu znaczenia tortur. Od czasów Soboru laterańskiego (1215), który zabrania duchownym uczestniczenia w ordaliach stopniowo upada znaczenie sądów bożych, a instytucja legalnej oceny dowodów zaczyna funkcjono"-'¹ w bardziej zracjonalizowanej postaci. W XVIII wieku przybiera ona