CAM02227

MM

mms

mm

nvn

mmmmmmmmmmm

T

terystyczną znaku obrazowego jest dominacja jego funkcji semantycznej. Znak wizualny wydaje się być głównie i w pierwszym rzędzie znakiem mimetycznym, co pociąga za sobą wiele błędów w odczytywaniu dzieł sztuki dawnej. W oderwaniu od całości obrazu części linii są drobnymi materialnymi komponentami: są to kreski, krzywe, kropki, które tak, jak poszczególne kostki w mozaice, same w sobie nie mają żadnego znaczenia mimetycznego. Te same części nabierają znaczenia odrębnych znaków z chwilą wejścia w jakieś wzajemne związki, a ich cechy własne wpływają na wygląd przedstawianych przedmiotów. Zależnie od kontekstu bliskich lub dalszych śladów farby czy ołówka, kropka może być łepkiem szpilki, guzikiem, źrenicą oka, a półkole może oznaczać wzgórze, czapkę, brew, rączkę garnka lub łuk. Oczywiście nie wszystkie linie rysunku lub ryciny obieramy jako znaki przedmiotu rzeczywistego, czy też jego części, w seą-sie morfologicznym. Delikatnie zakreskowane płaszczyzny szarych tonów i cieni na sztychu nie są odpowiednikiem podobnej siatki linii na samym przedmiocie, a jednak widziane z odpowiednich odległości oddają stopniowanie światłocienia, subtelną gradację bądź ostre kontrasty wydobywające wypukłość, modelunek i oświetlenie przedmiotu. W różnych technikach znaki oddające te właściwości mogą mieć najrozmaitszą strukturę, a mimo to tworzą całości odpowiadające w dostatecznym stopniu rozpoznawalnemu wyglądowi naturalnemu. Te elementy techniki pozwalają nam dostrzec inny jeszcze aspekt wymiaru w znakach obrazowych, a mianowicie zmienną skalę odpowiedniości. Podobnie, jak mała mapa nie mówi nam nic o urzeźbieniu terenu poniżej pewnej wielkości, tak i w obrazie techniczno-artystyczne środki, wydobywające modelunek i oświetlenie, wpływają na skalę odpowiedniości. Poszczególne drobne kreski cieniujące, które w samej swej formie niczego nie przedstawiają, powtórzone wielokrotnie w odpowiednim kontekście, dają żywe wrażenie jakiejś szczególnej cechy przedmiotu. Z drugiej strony u impresjonistów stosunkowo duże elementy zyskały aspekt niemimetyczny. Rozległa przestrzeń-przedmiot, pejzaż umieszczony w małym polu powoduje, że poszczególne części wydają się względnie większe w stosunku do całości znaku. W obrazach impresjonistów części drzewa są malowane jako plamki, których kolor ani kształt w niczym nie przypomina części prawdziwego drzewa. Wydaje się jak gdyby w tym przypadku malowidło nabierało cech znaku werbalnego. Znak drzewa jako całości można często rozpoznać jedynie dzięki kontekstowi, zaś jego poszczególne części bynajmniej nie przypominają liści ani gałęzi. A jednak stosunek semantyczny znaku do przed

miotu rr presjom: wa, prz; zlewają przeżył jako zr< pektywi ny, ton: my w c powiad koloru kiem o To i rzeczyi nemu moduł; ment ■ w nati ciedlai cie pr i ta m glądu takie! kolon substi jak d dziel; turę obra; mity Ks da si Grul katn liwia ne, i i po’ part;

298