dolnicki sam ter1

ncj w owym czasie koncepcji upraszczania polskiego systemu podatkowego W 1975 r. podatek został wyodrębniony w samoistny podatek od spadków i darowizn^{1 2}. Obecnie podatek od spadków i darowizn regulowany jest pi/t pisami ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn¹'

Podatek od spadków i darowizn jest świadczeniem obciążającym wy łącznie ludność.

Podatnikami tego podatku, począwszy od 1990 r., są bowiem tylko om >I>s fizyczne.

Z uwagi na osobisty stosunek nabywcy do osoby, od której lub po któirj nabyte zostały rzeczy i prawa majątkowe, wyrażający się pokrewieństwem lub powinowactwem bądź przysposobieniem, podatników tego podatku po dzielono na trzy grupy.

Zakwalifikowanie osoby do jednej z trzech grup podatkowych ma istotne znaczenie. Wpływa ono bowiem na wielkość wymiaru podatku od spadków i darowizn.

przedmiot

opodatkowania

Przedmiotem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn jest nabycie własności rzeczy lub innych praw majątkowych (np. wierzytelności, udziałów w spółce, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu) w drodze spadku, darowizny, zasiedzenia oraz nieodpłatnego zniesienia współwłasni>ścl, Ponadto przedmiotem opodatkowania tym podatkiem jest nabycie własnow l rzeczy i innych praw majątkowych tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu. Nabycie w ten sposób własności rzeczy jest przedmiotem opodatkowania tym podatkiem wówczas, gd\ znajdują się one na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, a nabycie innych praw majątkowych, gdy są one wykonywane na terytorium Rzeczpospolite) Polskiej³.

Podstawę opodatkowania w podatku od spadków i darowizn stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych — tj. wartość rynkowa — po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość).

H. Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatek od czynności cywilnoprawnych jest daniną, z którą chyba najczęściej — obok podatku dochodowego od osób fizycznych — mają do czynienia podmioty nieprowadzące na własny rachunek żadnej działalności gospodarczej. Z tego właśnie powodu znajomość jego konstrukcji ma ogromne znaczenie w życiu codziennym, zwłaszcza że pobór tego podatku w znacznej mierze odbywa się metodą tzw. samoobliczenia, co oznacza, że na podatniku ciąży obowiązek prawidłowego obliczenia i terminowego zapłacenia podatku bez wezwania ze strony organu podatkowego.

Podatek od czynności cywilnoprawnych został uregulowany ustaw.)

/ linia 9 września 2000 r.¹’

Obowiązek podatkowy ciąży na podmiotach dokonujących czynności i y wilnoprawnych. Każda ze stron umowy cywilnoprawnej jest jednocześnie .1 ilidarnie zobowiązana do uiszczenia tego podatku. Podatnikami tego podatku mogą być zatem osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niema-lące osobowości prawnej z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej⁴.

Przedmiotem opodatkowania tym podatkiem nie jest każda czynność cywilnoprawna, a tylko i wyłącznie enumeratywnie wyliczona w art. 1 ustawy. Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1)    umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

2)    umowy pożyczki,

3)    umowy poręczenia,

4)    umowy darowizny — w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

5)    umowa dożywocia albo ustanowienia odpłatnej renty,

6)    umowa o dział do spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności — w części dotyczącej spłat lub dopłat,

7)    umowy majątkowe małżeńskie,

8)    ustanowienie hipoteki,

9)    ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

10)    umowy depozytu nieprawidłowego,

11)    umowy spółki (akty założycielskie)⁵.

Wymienione czynności cywilnoprawne zasadniczo podlegają opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy ich przedmiotem są rzeczy znajdujące się na terytorium Polski lub prawa majątkowe, wykonywane na tym terytorium. Wyjątkowo opodatkowaniu podlegają jednak czynności, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się za granicą i prawa majątkowe wykonywane za granicą, jeżeli nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Polski, a czynność cywilnoprawna wykonana została na terytorium RP⁶.

9. Opłaty lokalne A. Opłata targowa

Opłata targowa została unormowana przepisami art. 15 i n. zawartymi w rozdziale 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Stanowi ona uprosz-

327

1

“ Ustawa z 19 grudnia 1975 r. o podatku od spadków i darowizn, Dz. U. Nr 45, poz. 228

2

Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z. późn. z.m.

3

" A. Hanusz, 11 Czerski, Gmimie podatki..., s. 124.

4

" Tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399 z póżn. zm.

5

" A. Gomutowicz, J. Małecki, Matki..,, s. 611.

6

° K. Chustecka, Podatek od czynności cywilnoprawnych, Warszawa 2002, s. 13-14. K. Koporkiewi.y Mordel, W. Nykiel, W. Chrościelewski, Polskie prawo.,., s. 239.