dyskurs wiadomosci009

222 6. Ekspansja prywatności

Powyższe tytuły wpisane są w schemat oparty na binarnej kategoryzacji świata. Zawarte w nich kategorie pojęciowe można przedstawić w postaci następującej opozycji:

ONI	vcrsus	MY
CERKIEW, PUTIN, ROSJA	vcr>us	PARAFIANIE, KATOLICY

Warto jednak podkreślić, że przestrzeń obca to przestrzeń publiczna, zinstytucjonalizowana, a przestrzeń własna (swoja) to przestrzeń prywatna i ludzka. Opozycja my - oni pojawia się tu zatem jako konflikt instytucja - ludzie. Tym samym w nagłówkach omawianych wiadomości reprezentowane są -z jednej strony - religijne i świeckie ośrodki władzy (Cerkiew, Rosja jako instytucja państwowa i Rutin, który reprezentuje ją na zasadzie metonimii), a z drugiej strony w konflikcie uczestniczą katoliccy parafianie.

Tak sformułowane tytuły są manipulacją w tym sensie, że upraszczają złożony pod względem politycznym i wyznaniowym problem do konfliktu między Cerkwią, władzami Rosji a małą społecznością wyznaniową, sugerując, że ta ostatnia jest ofiarą prześladowań' (warto zwrócić wagę na metaforykę militarną tytułów). Dodatkowo - mechanizm ten umożliwia nadawcy dyskretne zajęcie stanowiska w tym sporze, ponieważ kategoryzacja świata typu my - oni aktualizuje wspólną dla autora i czytelników ramę doświadczcniową, na którą składa się kilka ważnych pojęć, między innymi zdrowy rozsądek, wspólny interes i wspólny wróg. W układzie tym przestrzeń własna, prywatna („ludzka"), ma wartość dodatnią; przestrzeń publiczna, instytucjonalna, słowem, obca - wartość ujemną.

⁷ W tym wypadku dziennikarska bezstronność mogłaby polegać na przedstawieniu obu stron konfliktu z tej samej perspektywy. Takie neutralne nagłówki zawierałyby zapewne opozycje typu Rosja - Watykan (instytucja - instytucja) lub prawosławni - katolicy (człowiek - człowiek).

Taką interpretację nagłówków potwierdza szczegółowa analiza samych tekstów. Załączona tabela zawiera zestawienie wszystkich określeń dotyczących obu stron konfliktu*.

MY (domena prywatna)	ONI (domena publiczna, instytucjonalna)
parafianie, wierni -    obawiali się prowokacji, -    masowo podpisywali list (petycję) do Putina, -    apelowali (w liście) o zagwarantowanie praw do wolności wyznania, -    przychodz;| na mszę w rekordowej liczbie osób, -    modlą się o powrót biskupa,	demonstracje antykatolickie -    były celowo zorganizowane, -    miały się odbyć, -    ich fala miała się przetoczyć, -    wypadły blado, -    zapowiadano, że będą masowe, -    nie zainteresowały ludzi, społeczne poparcie dla nich jest niewielkie, -    były nieliczne, -    były podobne do poprzednich, -    zgromadziło się na nich około tysiąca osób (zapowiadano pięć tysięcy), -    zostały prawdopodobnie wyhamowane, -    w ich trakcie: modlono się, śpiewano pieśni cerkiewne, -    przerwało wesele jakichś supcrbogaczy, którzy zagłuszyli je klaksonami rolls roysc’ów i mercedesów,
kanclerz irkuckiej kurii, wikariusz generalny w Moskwie - powiedzieli	demonstranci -    nie zjawił się nikt z wyższego duchowieństwa, -    grzmiał założyciel partii Narodnaja Wola, ale musiał przerwać z powodu wesela supcrbogaczy, -    kilkaset osób, -    głównie starsze kobiety, -    kilku posłów, -    stali z plakatami: Watykan won!, Uwaga, pedofile!, Cerkiew -    wywiera presję na Dumie, -    sytuacja wymyka się spod jej kontroli, -    rozpętała kampanię przeciwko katolikom, siły nacjonalistyczne -    włączają się do kampanii Cerkwi.

Tab. 12. Zestawienie określeń dwóch stron konfliktu (z wiadomości na temat sytuacji Kościoła katolickiego w Rosji).

' Wypisy pochodzą z dwóch wiadomości; chodzi tu o teksty: Modlitwa o powrót biskupa Mazura (Rzeczpospolita, 29.04.2002), Rosja nie rusza na katolików (Gazeta Wyborcza, 29.04.2002).