dyskurs wiadomosci014

232 6. Kkspansja prywatności

watnej terminy poziomu podstawowego odgrywają ważną rolę w procesie konceptualizacji wydarzeń. Sposób kategoryzacji świata ma również ważne konsekwencje stylistyczne, ponieważ w tekstach należących do sfery prywatnej przeważają wyrazy konkretne, pojęcia podstawowe, ale także konstrukcje syntetyczne, osobowe formy czasownika i strona czynna. W tekstach z domeny publicznej - przeciwnie - abstrakcyjność dotyczy zarówno poziomu leksykalnego (dominują terminy z wyższego poziomu kategoryzacji i wiclowyrazowe nazwy własne), jak i syntaktycznego (przeważa rozbudowana fraza nominalna i konstrukcje analityczne).

Dobrą ilustracją tego zagadnienia jest poniższe zestawienie. Ukazuje ono dwie pary tekstów na ten sam temat (konstrukcje, które warto porównać, zostały podkreślone i ponumerowane):

(37)

Sędzia Kalinowski składa _ rezygnację

mS.SikiaJjdyusz Kalpsowski,

w Katowicach. (2) wysiał do ministra sprawiedliwości pismo z prośba o odwołanie co ze stanowiska 28 lutego.

(Rzeczpospolita. 03.01.7001)

(38)

Narkotyki u brata Sylwii Pusz Narkotyki i Ml ostrą amunicję** wleźli (3) podczas przeszu

kania (2h) policjanci z Ccntralne-

Cłównci Policji w siłowni na jednym z poznańskich osiedli.

Jej właścicielem jest brat posłanki SLI) Sylwii Pusz.

(Rzeczpospolita, 15.01.7001)

Prośba prezesa

UL) PręzWkaiftwickjcftp sądu

cfaKgowgffił-Tadeusz Kainsowski

oprosił ministra Kaczyńskiego o odwołanie towancco stanowi

(Zycie. 03.01.2001)

Posłanka SLI) zaprzecza, by miała coś wspólnego z narkotykową działalnością brata Salon odnowy narkotycznej

Narkotyki i (I) amunicję (21 znaleziono (310 w siłowni należącej do brata poznańskiej posłanki SLD, Sylwii P. Właściciela i jego żonę zatrzymano. Małżeństwo P. podejrzane jest o przemyt narkotyków z Azji do krajów skandynawskich.

(Życie. 15.01.2001)

W pierwszej parze wiadomości najważniejsze są różnice leksy-kalno-składniowe, sprawiające, żc tekst z Rzeczpospolitej można określić mianem bardziej oficjalnego od tekstu z Życia. Pierwsza różnica dotyczy sposobu nominacji głównego bohatera. Wiadomość po lewej, wykorzystując skonwencjonalizowaną formulę z pism urzędowych, informuje o roli społecznej danej osoby (sędzia), podaje jej imię i nazwisko (T. Kaluskowski), a dodatkowo -wskazuje na funkcję, jaką ta osoba pełni w instytucji (tu autor przytacza pełną, oficjalną nazwę: prezes Sądu Okręgowego w Katowicach). Druga wiadomość nie podaje, że osoba, o której mowa, jest sędzią (wniosek ten wynika z presupozycji). Wiadomość ta nie przytacza też dokładnej nazwy instytucji, którą prezes reprezentuje (zob. Sąd Okręgoury w Katowicach - katowicki sąd okręgowy). Druga różnica dotyczy sposobu nazwania działania sędziego. Wiadomość z Rzeczpospolitej jednoznacznie przywołuje pisaną komunikację administracyjno-urzędową, na co wskazuje rozbudowana struktura składniowa wysiał do ministra sprawiedliwości pismo z prośbą o odwołanie go ze stanowiska 28 lutego. Wypowiedź ta realizuje typowy dla tekstów urzędowych schemat ktoś wysyła do jakiejś instytucji pismo z prośbą o spowodowanie czegoś w danym czasie (zob. z dniem...). W tekście drugim konstrukcję uryslać pismo z prośbą o odwołanie zastępuje zwrot poprosić o odwołanie, który przenosi to wydarzenie ze sfery publicznej, urzędowej do poziomu zwykłej komunikacji mówionej.

Także dwa kolejne teksty reprezentują różne punkty widzenia. Pierwsze zdanie wiadomości z Rzeczpospolitej zw'raca uwagę odbiorcy na działalność policji i tym samym wpisuje wydarzenie w domenę publiczną. Wiadomość z Życia przenosi uwagę odbiorcy na fakt, żc w sprawę zamieszana jest osoba publiczna - posłanka. Co prawda, w obu newsach związek posłanki z przestępstwem jest wyraźnie akcentowany w części tytułowej, to jednak tekst po lewej bardziej przypomina oficjalną notatkę służbową, a tekst po prawej kładzie nacisk na sensacyjny aspekt tej sprawy. Na poziomie środków językowych warto porównać formy ostra amunicja i amunicja. Pierwsza - nic jest typowa dla stylu potocznego, po-