Geologia0011

Zaldad Geologii Ogólnej i Matematycznej ĆWICZENIA Z GEOLOGU OGÓLNEJ

Klasyfikacja skał osadowych

Skały osadowe można ogólnie podzielić na trzy grupy:

(1) okruchowe, (2) chemiczne i biochemiczne, (3) organogeniczne.

Skały okruchowe C= klastyczne)

Skały okruchowe cechują się przewagą materiału allogeniczrflgo, powstałego w wyniku wietrzenia (głównie fizycznego) skał macierzystych, albo też materiału utworzonego w wyniku procesów wulkanicznych.

Wśród skał okruchowych wyróżnia się:

skały piroklastyczne, utworzone z nagromadzenia materiałów piroklastycznych; skały terygeniczne, powstałe depozycji produktów wietrzenia i erozji starszych skał; regolity, bedace nagromadzeniami in situ produktów fizycznego wietrzenia skał macierzystych.

W wyniku wietrzenia skały ulegają rozpadowi na bloki, okruchy i ziarna mineralne. Nagromadzenie się tych elementów w basenie sedymentacyjnym prowadzi do powstania skały okruchowej luźnej. Gdy taki luźny materiał okruchowy' zostanie w procesach diagene-zy scementowany, powstaje skała okruchowa zwięzła, złożona ze składników okruchowych oraz wiążącej je substancji, zwanej spoiwem.

Z punktu widzenia składu litologicznego i mineralnego wśród skał terygenicznych wyróżnia się odmiany:

♦    polimiktyczne, złożone z co najmniej kilku różniących się składem typów okruchów lub ziarn mineralnych;

♦    oligomiktyczne, składające się z co najwyżej 2-3 rodzajów okruchów i ziarn; przypadkiem skrajnym są skały monomik-tyczne, złożone ze składników jednego tylko rodzaju.

Okruchowe składniki skał pirokłastycz-

nych noszą nazwę piroklastów.

Najważniejszymi ich odmianami są:

♦    witroklasty, czyli fragmenty szkliwa powstałe wskutek gwałtownego krzepnięcia wyrzucanych w powietrze strzępów lawy;

♦    krystalokłasty, będące pojedynczymi idiomorficznymi krzyształami lub ich fragmentami;

♦    litokłasty, czyli fragmenty wcześniej skonsolidowanych skał wulkanicznych lub piroklastycznych, pochodzące z kanału i krateru wulkanu.

Podstawy klasyfikacji skał okruchowych jest przeciętna wielkość tworzących je ziarn.

Średnica ziarn		Frakcja	SKAŁY PIROKLASTYCZNE		SKAŁY TERYGENICZNE
mm	©		luźne	zwięzłe	luźne	zwięzłe
256 64	-8 -6		bloki wulkaniczne		(głazowiska, blokowiska)
		psefitowa	bomby wulkaniczne	brekcje i aglomeraty wulkaniczne	żwiry i gruzy	zlepieńce i brekcje
			lapille
2	-i
		osamitowa	popioły (piaski)		piaski ----------------	piaskowce —
0.0525	---------		wulkaniczne
	8	aleurytowa	pyły wulkaniczne	tufy	pyły	pyłówce
0.0039
		petitowa			iły	iłowce

Tufity są skalami przejściowymi od    piroklastycznych    Muły (skały luźne) i mułowce    Gliny są skałami o skrajnie zmiennym

do terygenicznych. Zawierają (wśród    składników ziar-    (skały zwięzłe) są złożone z    i zróżnicowanym składzie granulomet-

nowych) 25-75% piroklastów, zaś    resztę stanowi    przemieszanych ziarn frakcji    rycznym: zazwyczaj zawierają ziarna

materiał okruchowy pochodzenia niewulkanicznego.    aleurytowej i pelitowej.    wszystkich czterech frakcji.