IMG$23

244 6. Anałia murtczkoww. Kompłeksometna

Roztwór buforowy o pH 10. Rozpuścić 70 g chlorku amonu w wodzie, dodać 570 mL stęż. amoniaku i rozcieńczyć roztwór wodą do I litra.

Czerń eriochromowa T. I) Zmieszać dokładnie przez roztarcie w moździerzu 100 mg czerni z 20 g chlorku sodu. 2) Rozpuścić 100 mg czerni enochromowej T w 50 mL alkoholu. Roztwór nie jest trwały i nie powinien być przechowywany dłużej niż tydzień.

Sposób wykonania

Po oddzieleniu metali grup analitycznych 1—III badany roztwór zawierający 7-10 mg jonów magnezu zobojętnić (w razie potrzeby) w kolbie stożkowej o poj. 250 mL roztworem NaOH i rozcieńczyć wodą do 100 mL. Dodać 2 mL roztworu buforowego, 3-4 krople roztworu czerni enochromowej T (lub odpowiednią ilość mieszaniny czerni z NaCl) i miareczkować 0.01 M roztworem EDTA do zmiany zabarwienia roztworu z ró-żowofiołkowego na niebieskie. W celu lepszego uchwycenia PK miareczkowania obok roztworu miareczkowanego należy umieścić roztwór porównawczy (niebieski roztwór po przemiareczkowaniu).

Oznaczoną zawalość magnezu (w gramach) obliczyć z wzoru x = trc(EDTA) • 0.02432

w którym v oznacza objętość (mL) roztworu EDTA. c(EDTA) — miano roztworu EDTA (mol/L) nastawione na wzorcowy roztwór magnezu. 0.02432 — masę mil i molową magnezu (g/mmol).

Nastawianie miana 0.01 M roztworu EDTA na 0.01 M roztwór magnezu

Do kolby stożkowej o poj. 250 mL odmierzyć 25 mL dokładnie 0.01 M roztworu magnezu, dodać 75 mL wody. 2 mL roztworu buforowego. 3-4 krople wskaźnika i miareczkować do zmiany zabarwienia na niebieskie. Obliczyć miano roztworu EDTA (w mol/L) z wzoru

25-0.01    0.25

c(EDTA) -----

t»t    vt

w którym 0.01 oznacza stężenie wzorcowego roztworu Mg (mol/L). ti| — objętość (mL) roztworu EDTA zużytego na miareczkowanie.

Imaga- Jeżeli w PK miareczkowania nie obserwuje nę wyraźnej zmiany zabarwienia roztworu, to przyczyną lego może być obecność w badanym roztworze śladowych ilości innych metali, takich jak żelazo, miedź, nikiel i in. Podanie niewielkiej ilości kwasu askorbinowego (10-20 mg) i cyjanku potasu (10-20 mg) prowadzi do wyraźnej zmiany barwy wskaźnika.

Oznaczanie cynku

Cynk oznacza się komplcksometrycznie w roztworze /buforowanym do pH ok. 10 wobec czerni enochromowej T jako wskaźnika. Oznaczając cynk w roztworze zawierającym inne metale (np. Cu. Co. Ni. Mn. Mg. Ca), dodaje się do roztworu cyjanku

potasu. Cynk oraz miedź, kobalt i nikiel zostają związane w kompleksy cyjankowe. Obecne w roztworze jony magnezu, wapniu i manganu odmiareczkowuje się roztworem EDTA. Po przejściu zabarwieniu roztworu z fiołkowego w niebieskie demaskuje się cynk z kompleksu cyjankowego, dodając do roztworu aldehydu mrówkowego. Przebiega przy tym reakcja

Zn(CN)J- + 4HCOH + 4H⁺ — Zn²⁺ + 4HOCH₂CN Uwolnione jony cynku wiążą się z czernią criochromową T. przy czym wraca fiołkowe zabarwienie roztworu. Cynk oznacza się teraz przez miareczkowanie roztworem EDTA znowu do uzyskania niebieskiego zabarwienia. Aldehyd mrówkowy demaskuje również kadm z kompleksu cyjankowego. Cyjankowe kompleksy miedzi, niklu i kobaltu są trwalsze i nic reagują z formaldehydem. Takie metale, jak Al. Ti. Fe(IU). Bi. Pb oddziela się przed oznaczaniem cynku. np. przez dwukrotne strącanie wodorotlenków amoniakiem.

Sposób kompleksometryczncgo oznaczania cynku wobec czerni enochromowej T z demaskowaniem cynku aldehydem mrówkowym podano w p. 10.2.4.

Można też oznaczać cynk przez miareczkowanie roztworem EDTA wobec wskaźnika redoks — 3.3'-dimetylonaftydyny. wykorzystując utleniający potencjał pomocniczego układu Fe(CN)J~ /Fc(CN)J". Gdy w roztworze znajdują się jony cynku nie związane z EDTA. strącają one jony żclazocyjankowe: potencjał utleniający układu jest wtedy dostatecznie duży i 3.3'-dimetylonaftydyna występuje w utlenionej, barwnej postaci. W końcu miareczkowania uwalniają się jony żelazocyjankowe. potencja! układu ulega obniżeniu i roztwór miareczkowany odbarwia się wskutek zredukowania i 33'*dimctylonafiydyny-

Pośrednie oznaczanie siarczanów

Jony siarczanowe strąca się najpierw w postaci trudno rozpuszczalnego siarczanu baru. Do strącania bierze się znaną objętość mianowanego (wzorcowego) roztworu soli baru. Po odsączeniu i przemyciu osadu BaS0₄ w przesączu oznacza się jony baru. W tym celu do przesączu dodaje się mianowanego roztworu EDTA w nadmiarze. Wprowadza się do roztworu bufor o pH 10. czerń criochromową T i odmiareczkowuje nie związany z jonami baru nadmiar EDTA wzorcowym roztworem magnezu. Miareczkuje się w tym przypadku do pierwszej zmiany zabarwienia z niebieskiego na fiołkowe.

Inny sposób kompieksometrycznego oznaczania siarczanów polega na strącaniu ich w postaci BaSOj. odsączeniu, przemyciu i rozpuszczeniu osadu w nadmiarze mianowanego roztworu EDTA w środowisku amoniakalnym. Pozostały w roztworze wolny EDTA odmiareczkowuje się wzorcowym roztworem magnezu wobec czerni enochromowej T. Szczegóły wykonania tego sposobu oznaczania siarczanów podane są przy oznaczaniu siarki w pirycie (pauz p. 10.1.4).

Oznaczanie wapnia

Wapń oznacza się kompleksometrycznie w środowisku wodorotlenku sodu (pH 12-13) wobec mureksydu jako wskaźnika. Metale grup analitycznych I-III oddziela się