IMGB13

---bez doświtMania

---- z doświetlaniem

Rys. Okres produkcji rozsady ogórka w zależności od terminu siewu; okres produkcji rozsady: 1 — do najwcześniejszej uprawy w pomieszczeniach dobrze ogrzewanych. 2 — do energooszczędnych programów zagospodarowania pomieszczeń ogrzewanych, 3 — do uprawy na biologicznie grzejących podkładach w nie ogrzewanych technicznie szklarniach i tunelach foliowych, 4 — do uprawy w skrzyniach inspektowych po rozsadach w skrzyniach wędrownych

terminie. Obłowienie powoduje zaledwie kilkudniowe opóźnienie pierwszego zbioru. Zbiory z pierwszych 2—3 tygodni mogą być przy wachlarzowym prowadzeniu nawet wyższe. Na rysunku 8.2 przedstawiono długości okresu produkcji rozsady ogórka w zależności od terminu siewu.

W pracach hodowlanych nie udało się dotychczas, tak jak tego dokonano z ogromnym powodzeniem w hodowli pomidora, uzyskać odmian ogórka odpornych na choroby, których źródłem zakażenia jest gleba. Najgroźniejsze z nich to tzw. choroby naczyniowe, a wśród nich więdnięcie ogórka powodowane przez grzyby z rodzaju Fusarium.

Pod koniec łat trzydziestych w Niemczech, a w naszym kraju tuż po wojnie, opracowano technikę szczepienia i zaczęto szczepić szklarniowe i inspektowne odmiany ogórka na podkładce odpornej na fuzariozy, czyli na dynii figolistnej (Cucurbrta łidfolia). W następnych łatach w większości gospodarstw przestano szczepić rozsadę m.in. dlatego. ze upowszechniła się uprawa ogórka

w szklarniach metodami hydroponietnymi (w substracie torfowym, a następnie na belach słomy) oraz na nowych nie użytkowa- | nych ogrodniczo terenach. Wszystko to sprawiło, iż znacznie zmniejszyło się występowanie chorób naczyniowych.

W gospodarstwach krajów zachodniej Europy, w których uprawia się ogórek w rodzimej glebie, ziemi ogrodniczej, a nawet substracie torfowym lub innych podłożach organicznych, ale użytkowanych kilkakrotnie. nadal stosuje się powszechnie uprawę z rozsady szczepionej na dyni figolistnej, gdyż dezynfekcja ziemi czy podłoża organicznego parą nie jest wystarczająco skuteczna, a ponadto jest zabiegiem znacznie droższym niż produkcja rozsady szczepionej. System korzeniowy dyni figolistnej nie tylko chroni rośliny przed zakażeniem, ale jest również bardziej wytrzymały na niższą temperaturę.

Dynia figolistna jako podkładka powoduje bujniejszy wzrost wegetatywny i zwiększenie plonu wczesnego w niskiej temperaturze powietrza wynoszącej 20°C w dzień i 15°C w nocy oraz w stałej temperaturze gleby 20°C w porównaniu z roślinami nie-szczepionymi. W warunkach termicznych zbliżonych do optymalnych pozytywny efekt szczepienia na tej podkładce nie jest tak widoczny.

Produkowana obecnie przez firmę Royal Sluis podkładka RS-821543 (opracowana w wyniku hodowli dynia figolistna) jest odporna nie tylko na Fusarium, ale również na nicienie.

Od kilku lat prowadzone są intensywne badania nad stosowaniem jako podkładki w uprawie ogórka nowego gatunku o nazwie botanicznej Sicios angu/atus L. Jest to roślina z rodziny dyniowatych, pochodząca z Ameryki Środkowej, gdzie występuje pod nazwą „bur cucumber" — ogórek kolcza-stonasienny. Jako podkładka był on używany w Japonii w uprawie na zimnych glebach. Roślina ta ma pokrój bardzo wysmukły, wije się podobnie jak winorośl, rośnie , znacznie mniej bujnie niż Cucurbita ficifolia. Szczepienie na niej jest nieco trudniejsze niż na dyni, także kiełkowanie twardych nasion jest często bardziej zawodne. Pomimo niektórych niekorzystnych cech tego gatunku, użycie go jako podkładki ma kilka zalet, jak. większa stymulacja wzrostu wszystkich badanych odmian i linii hodowlanych w uprą-

_w obniżonej temperaturze oraz wyzszy wczesny I ogólny w uprawie późno-P^nnej niż u roślin szczepionych na dyni flJTwłasnych korzeniach.

Hórnick (1984) przypisuje lepsze plono-^nie ogórka szczepionego na Sicios an-gjitus odporności tego gatunku na nicie-PJJjRównież w Instytucie Hodowli Roślin 1 Wageningen stwierdzono odporność tej ^dkładki na nicienie, a także na czarną Jgnilbną korzeni. Sicios anguiatus jest pod-Sadką wyjątkowo przydatną do uprawy Zimnych glebach, kiedy dezynfekcja jest mało skuteczna, i w optymalnej temperaturze powietrza. Ten sam autor podaje, że na odmianach ogórka odpornych na mączniaka prawdziwego (Sphaerotheca fu/iginea) czę-go występuje w różnym nasileniu choroba fizjologiczna określana jako nekroza liści, iwłaszcza gdy uprawa jest prowadzona w wełnie mineralnej. W badaniach szczepienia ogórka na Sicios anguiatus w bardzo macznym stopniu ograniczyło występowania nekrozy liści w porównaniu z roślinami nie szczepionymi i już po 10 tygodniach uprawy plon owoców z jednej rośliny zwiększy! się średnio o 0,38 kg.

Szczegółowe analizy chemiczne materiału roślinnego roślin szczepionych i nie szczepionych nie pozwalają dotychczas wyjaśnić przyczyn pozytywnego wpływu tej podkładki.

Szczepiąc na dyni figolistnej dla 1000 sztuk rozsady ogórka potrzeba około 0,5 kg nasion dyni. Nasiona ogórka sieje się 4—6 dni wcześniej niż nasiona dyni. Te ostatnie moczy się przed siewem przez 24 godziny w wodzie o temperaturze 30°C. aby ułatwić kiełkowanie. Kiedy przystępuje się do szcze-> pienia, u obu gatunków powinny być już rozwinięte liścienie, a u ogórka także pierwszy liść do wielkości 2—3 cm. Część podli-ścieniowa musi mieć długość 6—-8 cm, co osiąga się przez odpowiednio gęsty siew. Szczepienie wykonuje się w ręku na wyjętych z bryłą korzeniową siewkach albo na sadzonych razem w jednej doniczce siewkach podkładki i ogórka. Liścienie ogórka powinny znajdować się ponad liścieniami dyni. W siewce dyni robi się żyletką podłużne cięcie długości około 1,5 cm, rozpoczy-nając 1 cm pod liścieniami. Głębokość tego dęcia powinna sięgać do połowy grubości łodygi. Cięcie na siewce ogórka wykonuje dę na tę samą długość ukośnie z dołu ku górze, tak aby kończyło się na wysokości zaczynającego się cięcia na podkładce. Powstały w ten sposób języczek na siewce ogórka wprowadza się w szczelinę naciętą na łodydze dyni. Miejsce szczepienia owija się paskiem długości 4 cm i szerokości 0,5 cm z folii aluminiowej lub cynkowej, czyli tzw. staniolu (używanego w kwiaciarniach). W Niemczech używa się wielokrotnie pasków ołowianych. Można posłużyć się również plastrem opatrunkowym, jak przy szczepieniu pomidora. Rośliny szczepione w ręku sadzi się do doniczek. Aby zapobiec wzajemnemu przerastaniu korzeni obu siewek, w momencie doniczkowania między korzeniami można umieścić sztywną folię PCV. Obok siewek po szczepieniu umieszcza się palik i rośliny lekko przywiązuje. Wprawiony pracownik szczepi w ciągu godziny 40—50 roślin.

Po szczepieniu przez 7—10 dni powinna być utrzymywana bardzo wysoka wilgotność powietrza (95—100%), co można uzyskać ustawiając doniczki na stołach na warstwie bardzo wilgotnego torfu i przykrywając je niskimi tunelami foliowymi. Temperaturę powietrza i podłoża utrzymuje się na optymalnym poziomie. Produkując szczepioną rozsadę w złych warunkach świetlnych, jakie panują zimą, wskazane jest doświetlanie roślin od momentu wschodów podkładki i ogórka przez taki sam okres jak rozsadę nie szczepioną. Gdy rozsadę się doświetla, konieczne jest założenie tunelu foliowego nad roślinami zaraz po szczepieniu. Tunel ten zdejmuje się po całkowitym zrośnięciu się ogórka z podkładką.

Po tygodniu od szczepienia ścina się pęd dyni powyżej miejsca szczepienia. Ranę można zasypać sproszkowanym węglem drzewnym, a w tydzień później odcina się część korzeniową ogórka i umiejętnie wyrywa ją z doniczki. Egzemplarze dobrze zrośnięte po tym zabiegu nie więdną i można je sadzić po następnych 2—3 dniach. Przy poprawnym wykonaniu szczepienia procent prawidłowo zrośniętych roślin jest bardzo wysoki (96—100%). Może się zdarzyć, że po kilku czy kilkunastu dniach po posadzeniu rozsady szczepionej u niewielkiej części roślin może zacząć gnić część korzeniowa podkładki i następować przywiędnięcie roślin ogórka. Dzieje się tak u egzemplarzy, które z języczka wszczepionego w dynię wytworzyły korzeń przerastający wewnątrz łodygę dyni aż do