IMG�52

B Autorytet nauczyciela

Dzień Edukacji Narodowej skłania do refleksji o nauczycielu. Łatwo wpaść przy tej okazji w tony banalne lub mocno wyeksploatowane, gdyż przeważnie taki charakter przybierają debaty o misji nauczyciela, jego powołaniu, trudach pracy.

| Rozważania o autorytecie nauczyciela do takich nie należą z uwagi na złożoność tematu, zmienność czynników decydujących o posiadaniu autorytetu, a także pewną tajemniczość powodzenia, która wiąże się z tym, że czasem trudno wyjaśnić, dlaczego spośród dwu dobrze pracujących osób jedna ma sukcesy w pracy i cieszy się uznaniem, a inna nie.

Z wielu badań, a także z codziennych obserwacji wynika, że uczniowie znacznie rzadziej niż dawniej uznają swych nauczycieli za autorytety, bardzo krytyczni w stosunku do znacznej części nauczycieli są rodzice, nauczyciele nie cieszą się też dobrą opinią w mediach. Trzeba tu jednak zauważyć, że w naszych czasach ogólnie odczuwa i się deficyt autorytetów, nie tylko dotyczy on środowiska nauczycielskiego, ale także przedstawicieli innych, wysoko cenionych dawniej zawodów. Zastanawiające jest jednak, że zmniejsza się nie tylko autorytet nauczycieli pracujących w szkołach niższych szczebli, ale także tych, którzy są zatrudnieni w szkołach średnich i wyższych. W latach powojennych profesor uniwersytetu niezmiennie zajmował pierwsze miejsce wśród przedstawicieli zawodów obdarzanych wysokim szacunkiem. Dziś taki wynik badań nie byłby pewny, jest prawdopodobne, że czołowe miejsca przypadłyby ludziom, na których koncentruje się uwaga mediów.

Zjawisko, o którym mówimy, dotyczy oczywiście autorytetu zbiorowości, jaki ma cała [ grupa zawodowa, a nie poszczególne osóby. Ten zbiorowy i zarazem uogólniony portret j | skażony jest tym, że przy ogromnej ekspansji kształcenia, także w szkolnictwie średnim i wyższym, w warunkach ciągłego niedofinansowania oświaty i nauki, ginie elitarny charakter zawodu nauczyciela. Obok osób zdolnych i silnie umotywowanych do pracy I | pedagogicznej do zawodu trafiają ludzie dość przypadkowi, a w powojennym szkolnictwie polskim nie wypracowano dobrego modelu weryfikacji przydatności już zatrudnionych | osób do pracy w szkolnictwie. W tych warunkach nie cechy przypisane do wykonywanego J zawodu, w tym także wysoki przecież poziom uzyskiwanego wykształcenia, ale walory i osobiste konkretnego nauczyciela, jego kwalifikacje i kompetencje decydują o szansach I zdobycia autorytetu w szkole i środowisku. Z tego wynika, że szansa odbudowy wysokiego poziomu autorytetu nauczycieli jako grupy zawodowej tkwi w zmianie oddolnej. Im i więcej cieszących się uznaniem i szacunkiem nauczycieli w poszczególnych szkołach, tym częściej pojawiać się będzie dobra opinia o wszystkich nauczycielach w szkole. Im i więcej będzie takich szkół, tym większym prestiżem cieszyć się będą nauczyciele w mie-i ście i gminie, z czasem też w województwie i kraju. Troska o jakość codziennej pracy ma I zatem decydujące znaczenie dla nauczycielskiego autorytetu.