kserówka 2

Jołmstona w podręczniku pt. Writting and Illuminating and Lettering (wyd. 1906 r.), a opisaną przez niego metodę wprowadzono do angielskiej szkoły sztuk plastycznych (rys. 1).

W nowatorskim ruchu kształtowania się metod nauki liternictwa, zwłaszcza odręcznego — narzędziowego (rys. 2), brał udział wiedeński uczony, Rudolf Larisch, który zajmował się również badaniem starych pism i wsławił się

Rys.l. Inskrypcja E. Johnstona

pass rnans imdc:ra’kmO-cnirhearćs s ttdi t ovt to ward thee,': |}ia£w,lovńn^thetabovt

Rys. 2. Ustawienie pióra metalowego przy pisaniu liter według podręcznika R. Larischa

P E cb K19 iń tty

liternictwem współczesnym. Podobnie jak Johnston prowadził on studium pisma w szkole przemysłu artystycznego, które — odmiennie niż w metodzie angielskiej — polegało na indywidualnym ujmowaniu kształtów liter przy użyciu narzędzi pisarskich zarówno historycznych, jak rozmaitych odmian piór metalowych szerokich. Metodę swoją omówił prof. Larisch w kilku pracach, a najdostępniej w podręczniku pt. Der JJnterricht iri ornamentaler Schrift, tłumaczonym na język polski przez prof. Tadeusza Noskowskiego.¹

Wprowadzenie reform w zakresie nauczania pisma w wielu krajach Europy oraz stosowanie wciąż nowych narzędzi literniczych, a przede wszystkim piór metalowych, które otwierały drogę rozwojową literze nowoczesnej, niewątpliwie przyczyniły się do zapoczątkowania nauki liternictwa również i w naszym kraju.

Jak już wspomniano, organizatorem pierwszego studium pisma na uniwersytecie wileńskim był Bonawentura Lenart (ur. 1881 r.), artysta-introliga-tor, grafik, wybitny konserwator grafiki i druków', profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, autor publikacji z dziedziny drukarstwa, grafiki i liternictwa.

Naukę liternictwa na studium prof. Lenart prowadził w'edług zmodyfikowanej metody angielskiej, opartej przede wszystkim na kształtowaniu wyrazu pisma poprzez narzędzie, z uwzględnieniem zasad, proporcji i jednolitości elementów składowych litery, umiaru optycznego wartości czarno-białych

w kompozycji litery i całego napisu. Wyniki prac, osiągnięte w ciągu kilku lat

istnienia studium, potwierdziły trafność stosowanej metody nauczania oraz

dopomogły do określenia zakresu nauki liternictwa przede wszystkim dla

szkól plastycznych.

Na rysunkach 3 i 4 przedstawiono przykłady kompozycji literniczych wykonanych patykiem lipowym przez studentów Uniwersytetu Wileńskiego na pierwszym studium prowadzonym przez profesora Lenarta.

Do rozwoju nauki liternictwa w Polsce przyczynili się również: Edmund Bartłomiejczyk (1885 —1950), grafik (drzeworytnik), rysownik i akwarelista, uczeń W. Skoczylasa, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, twórca ilustracji do książek, który poza pracami z dziedziny architektury z grafiki użytkowej i artystycznej (sceny rodzajowe, pejzaże) pro-

jektowal znaki drukarskie; Wojciech Jastrzębowski (1884 — 1963), malarz, grafik, uczeń

Ąfks    uxj«kirtK|« nuiaiOHioitf(ioiiaiqiiłiuni

.U U S. B. II A U,

pinu i atimuiou < w iych duikii

stawać ii ławina ui uiituitt lotta

H/t

CiYWtiot iDOL\o(a u im cnooai by uinmo iwioDtb re owa notm

/anil YlCiM W(ft\YKiDYIYUIIU YI1

Plsokltrń ItpOirym

„ul U. S. B. Jo,w„_a PlrLrla

Rys.3, 4. Przykłady kompozycji literniczych wykonanych pisakiem lipowym

1

Wspomina o tym B. Lenart w artykule Liternictivo. „Grafika Polska" 1928, nr 4