Stres jest zjawiskiem biologicznym, stanowiącym reakcję organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania: fizyczne lub psychiczne. Pojęciem stres określa się wszystkie bodźce, które zmieniają stopień gotowości człowieka do działania. Stres może być spowodowany czynnikami umysłowymi, fizjologicznymi, anatomicznymi lub fizycznymi.
Oznaki stresu:
•w sferze fizjologii - bladość, pocenie się, przyspieszenie bicia serca, napięcie mięśni, dyszenie, zmiany ciśnienia krwi. odpływ krwi do mięśni, suchość w ustach i gardle, częste oddawanie moczu, ból pleców, szyi i innych części ciała, zaburzenia menstruacji, niestrawność, bóle głowy, częste przeziębienia i inne pospolite dolegliwości, bezsenność;
•w sferze sprawności myślenia - luki w pamięci, zapominanie, niemożność skoncentrowania się, ogólny brak zainteresowań, obsesyjne trzymanie się pewnych pomysłów;
•w sferze emocji - lęk, rozdrażnienie, depresja, zamykanie się w sobie, nerwowość, złość, zakłopotanie;
•w sferze zachowań - trudności z mówieniem, impulsywność. drżenie, tiki nerwowe, wysoki i nerwowy śmiech, zgrzytanie zębami, częstsze uleganie wypadkom, intensywne palenie papierosów, picie dużych ilości alkoholu, nieuzasadnione zażywanie leków, zmiany w odżywianiu, pojawienie się innych nerwowych zachowań.
Ogólne sposoby radzenia sobie ze stresem można podzielić na trzy grupy:
•Techniki relaksacyjne jak:
-Trening autogenny Schultza (trening składa się z kilku elementów, które ćwiczymy po kolei: uczucie ciężaru, uczucie ciepła, regulacja pracy serca, regulacja swobodnego oddychania, uczucie chłodu na czole).
-Progresywna relaksacja Jacobsona (trening polega na wykonywaniu określonych ruchów rękami, nogami, tułowiem i twarzą. Chodzi o to, by napinać i rozluźniać określone grupy mięśni. Systematyczne ćwiczenia uczą rozluźniać mięśnie - zaczynamy od tych, nad którymi panujemy, a potem potrafimy rozluźniać nawet te pozostające poza naszą kontrolą, np. mięsień serca, mięśnie trzewne).
-Medytacja transcendentalna -zestaw ćwiczeń medytacyjnych opartych głównie na powtarzaniu mantr (formuła, werset lub sylaba, która jest elementem praktyki duchowej)
-Ćwiczenia jogi - wyciszamy układ nerwowy i odnawiamy straty energetyczne •Modyfikacje własnej filozofii życia, własnych nastawień do życia - stylu życia.
•Walka ze stresem poprzez „hartowanie się”, tzn. znoszenie stresów, np. wynikających z wysiłku fizycznego, wyrzekanie się przyjemności (głodówka).
Walka z negatywnymi skutkami stresu powinna odbywać się zarówno na poziomie osobniczym (praca nad sobą), jak i na poziomie środowiska (formowania pozytywnych reakcji). Zawsze korzyścią jest wywołanie u innych uczucia przyjaźni, życzliwości i miłości do nas samych, stratą jest sprowokowanie u innych nienawiści, frustracji i chęci odwetu.
Stres w znacznym stopniu nie jest efektem działania czynników zewnętrznych - sam jesteś odpowiedzialny za to. co odczuwasz w związku ze zbliżającym się egzaminem - dlatego możesz zacząć przejmować kontrolę nad stresem.
Specyficznym rodzajem stresu odczuwanego przez studentów jest stres egzaminacyjny, dopada ich w drodze na salę egzaminacyjną, bądź niemiłosiernie dręczy już wiele tygodni przed egzaminem.