Obraz9

Ćwiczenie 8

Stawonogi (Arthropoda) pasożytnicze. Pajęczaki (Arachnida)

Wyposażenie

Sprzęt i materiały: mikroskop, mikroskop stereoskopowy, lupa ręczna, przybory do wykonywania dokumentacji rysunkowej, ściereczka do wycierania obiektywów mikroskopu

Preparaty makroskopowe: bcodes ricinus, samica; ixodes ricinus, samiec; Dermacentor reticulatus, samica; Dermacentor reticulatus. samiec; Hyatomma marginatum, samica; Argas reflexus, samica

Preparaty mikroskopowe: txodes ricinus, samica; bcodes ricinus, samiec; txodes ricinus, nimfa; !xodes ricinus, larwa, Argas reflexus, samica; Argas reflexus, larwa; Sarcoptes scabiei, samica i jaja; Dermanyssusgaiiinae, samica; Acarus siro, samica;

Zadania i ich realizacja

Zadanie 1. Budowa różnych postaci rozwojowych txodes ricinus

Larwę ixodes ricinus oglądamy przy pomocy mikroskopu (powiększenia obiektywu 10x, 40x), zaś nimfę i postacie dorosłe (samice i samce) używając najpierw mikroskopu stereoskopowego, później w celu obejrzenia szczegółów morfologicznych małych powiększeń mikroskopu. Zwracamy uwagę na brak segmentacji ciała oraz jego podział na gnatosomę i idiosomę. Na stronie grzbietowej iarw, nimf i samic występuje silnie schitynizowana tarczka grzbietowa; u samców pokrywa ona niemal całą powierzchnię grzbietową. Ponadto u samców tarczki występują na stronie brzusznej.

Larwy mają trzy pary, zaś nimfy i postacie dorosłe cztery pary odnóży krocznych. Przy identyfikacji poszczególnych części ciała należy posłużyć się ryciną 1.

Przy powiększeniach obiektywu 10x i 40x należy zapoznać się z budową hypostomu znajdującego się na gnatosomie. Hypostom służy do umocowania kleszcza w skórze żywiciela. U samic ixodes ricinus występują na nim ostre skierowane do tyłu zęby, zaś u samców zęby są zredukowane (mała liczba, tępo zakończonych zębów). Budowa hypostomu jest wyrazem przystosowania tych stawonogów do pasożytniczego trybu życia. Różnice w budowie hypostomu samic i samców wiążą się z tym, że samice tego gatunku żerują na żywicielu przez kilka dni, podczas gdy samce w ogóle nie pobierają pokarmu. Rola biologiczna samców ogranicza się tylko do zapłodnienia samicy.

Należy narysować i opisać wybrane stadium rozwojowe kleszcza ixodes ricinus Oprócz tego należy narysować gnatosomę samicy i samca zwracając uwagę na budowę hypostomu.

83