ObrazE194

•cm neCo*

■ —'t—4—''e — SCM

— - ;

* ->v^»s-2p\-c -

U--"-

[ Miuuiwiinaoł^Ca* H O

ranMF-MOłoGoA

CM H O

. ,1 .1 ,11

i-9«KMiKicybCM

M M

O O

. j ,    ,1

^R — Ot,— C—Ot,—c —SCoa    MneiMat

Co*X

•aaw

Utleniania

nlanaayconych

kwasów

i łut zez owych

**£?—C — 9Co*

O

M»CM    —KPOM

MniiNaą<(gi

%» 3 AMaanguaiw mmc? zacftot&aocft podczas razMadUkweedw Ouaasmyen

Utleniania

kwasów

tłuszczowych o nieparzystej liczbie atomów węgla

tłuszczowego Nazwa ^-oksydacja, stosowana alternatywnie dla rozpad kwasów tłuszczowych. wywodzi sic siad, że w procesie tym dochodzi <b¹ rozszczepienia wiązania 4¹ (lub P) zna (dużego się w łańcuchu kwn tłuszczowego (patrz rys. J. pełna nazwa w górnej części). Cząsteczka siak canrgo acytoCaA podlega dalszym obrotom cyklu P-oksydacji, aż *; ostatniego obrotu, w którym acylo-CoA z czterema atomami węgla z* niłunepiany na dwie cząsteczki acetyloCoA. Tak więc, nasycony acyb -CoA CI6. taki jak palmitoilo-CoA. ulega całkowitemu rozpadowi bj cSouu ruster rek arety lo-CoA w siedmiu obrotach cyklu degradacji * mozzva zapisat w postaci całościowego równania:

palouloilo-CoA ♦ 7 FAD ♦ 7 NAD* ♦ 7 CoA ♦ 7 HjO-»    1

-» 8 ecetylo-CoA » 7 FADH; + 7 NADH * 7 H*

W miiochondriach /.na|du|ą się */. trzy dchydrogrnazy »cylo-CoA, dzi«li|tn na rcylo-CoA o opowirdnio krótkich, średnich ł długich Uńcu-chach. Pozostałe enzymy cyklu, t| hydrataza enoilo-CoA, dehydrogenaza hydroksyacylo-CJoA I p-ketotiolaza wyitępują tylko w jedne] wersji. przy czym wykazują dużą specyficzność, niezależną od długości łańcucha acylowego.

U zwierząt ncelylo-CoA powstały w wyniku degradacji kwasów tłuszczowych nie może zostać przekształcony w pirogronian lub szczawiooc-łan Chociaż z acetyło-CoA zostają wprowadzone do cyklu kwasu cytrynowego dwa atomy węgla, to obydwa ulegają utlenieniu do CO] w reakcjach katalizowanych przez dehydrogenazę tzocytrynianową i dehydrogenazę a-ketoglularanową (patrz temat LI). Dlatego też u zwierząt acety-lo-CoA powalały w wyniku degradacji kwasów tłuszczowych nie może zostać przekształcony w glukozę Natomiast u roślin występuj dwa dodatkowe enzymy, liaza izocytrynianowa i synteza |ablczanowa. które umożliwiają roślinom wykorzystanie atomów węgła acetyło-CoA do syntezy szczawiooctanu Temu celowi służy cykl gliokaalowy, obejmujący enzymy umiejscowione w mitochondnach i w występujących u roślin wyspecjalizowanych organellach błonowych nazywanych glio-ksysomami

Nienasycone kwasy tłuszczowe wymagają dodatkowej obróbki, zanim zostaną całkowicie rozłożone na drodze p-oksydacji. Cząsteczki acylo-•CoA z nienasyconymi łańcuchami kwasów tłuszczowych, które zawierają wiązania podwójne przy nieparzystych atomach węgla (np. wiązanie między C-9 i C-IO w palnutooleinianie; patrz temat KI, rys. Ib), podlegają normalnym obrotom cyklu do momentu pojawienia sięcts-ó^,-enoik>CoA. powstającego na końcu trzeciego obrotu. Związek ten nie jest dobrym sub-stratem do dehydrogenazy acylo-CoA, ponieważ obecność podwójnego wiązania między C-3 i C 4 uniemożliwia powstanie kolejnego wiązania podwójnego miedzy C-2 i C-3. Problem ten zostaje pokonany przez włączenie izomerazy, która przekształca wiązanie cis-ć? w wiązanie podwójne trans-ó². Powstający w ten sposób lrans-4²-enoilo-CoA ulega dalszemu rozkładowi na drodze (ł-oksydacji (patrz rys. 4).

Utlenienie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zawierających wiązania podwójne przy parzystych atomach węgla wymaga udziału drugiego, obok izomerazy, enzymu. Jest rum reduktaza 2,4-dienoilo--CoA. która przekształca powstały w wyniku działania dehydrogenazy acylo-CoA 2.4-dienoilowy związek pośredni w cis-ń^,-enoiloCoA (rys 4). Związek ten jest z kolei przekształcany przez izomerazę w formę trans, której dalsza obróbka przebiega klasyczną drogą (ł-oksydacji. Opisane reakcje mają duże znaczenie, ponieważ ponad połowa kwasów tłuszczowych wchodzących w skład lipidów roślinnych i zwierzęcych to kwasy nienasycone (często wielonienasycone).

Kwasy tłuszczowe o nieparzystej liczbie atomów węgla (występujące stosunkowo rzadko w przyrodzie) ulegają także rozpadowi na drodze jl-oksydacji, tak samo jak kwasy tłuszczowe z parzystą liczbą atomów węgla. Jedyna różnica polega na tym, że w ostatnim obradę cyklu pręcio-węgłowy związek przejściowy w postad acylo-CoA jest rozszczepiany na cząsteczkę O propionylo-CoA i cząsteczkę C2 acetyło-CoA Propiooylo-