Obraz (24)

Chromosomy, najważniejsze składniki jąder komórek roślinnych i zwierzęcych będące siedliskiem czynników dziedzicznych, czyli genów. Chromosomy zbudowane są głównie z silnie barwiącej się chromatyny. w której skład wchodzą długie cząsteczki kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA, kwasy nukleinowe) oraz białka (głównie histonowe) i kwas rybonukleinowy (RN A).

Chromosomy dzielą się na dwa, zazwyczaj różnej długości ramiona, między którymi znajduje się przewężenie - miejsce lokalizacji centromeru (do którego przyczepiają się za pośrednictwem kinetochoru włókna ciągnące wrzeciona podziałowego). Na końcach jednego lub obu odcinków występują niekiedy tzw. satelity (trabant), również oddzielone przewężeniami. Każdy chromosom podzielony jest podłużnie na dwie chromatydy połączone w centromerze.

Chromosomy są widoczne tylko podczas podziału komórki W trakcie podziału mitotycznego chromatydy ulegają podwojeniu i w tej postaci przemieszczają się do przeciwległych biegunów wrzeciona mitotycznego, dając początek dwóm chromosomom potomnym o identycznej strukturze.

Każdy organizm posiada we wszystkich swych komórkach taką samą liczbę chromosomów, przy czym osobniki diploidalne posiadają w komórkach somatycznych po dwa jednakowe zespoły chromosomów (genomy), z których jeden pochodzi od organizmu matecznego, a drugi ojcowskiego, a więc każdy typ chromosomu występuje tu w postaci pary (u poliploidów odpowiednio więcej, w zależności od stopnia ploidalności).

Liczba chromosomów danego gatunku (określana jako podstawowa liczba chromosomów = 2n) jest stała i charakterystyczna i może wynosić od 2 do kilkuset (u niektórych roślin), -u człowieka 46. Każdemu organizmowi odpowiada zespół chromosomów o określonej liczbie (jednakowej we wszystkich jądrach komórkowych) i różniących się między sobą morfologią oraz składem występujących w nich genów.

U człowieka występuje 23 pary chromosomów z których 22 pary to chromosomy homologiczne. jednakowe (autosomy), oraz 1 para chromosomów płciowych, heterochromosomów, różniących się od siebie (allosomy).

W komórkach rozrodczych (w gametach) w wyniku mejozy liczba chromosomów zredukowana jest do połowy, po połączeniu się dwóch gamet odtwarzana ponownie liczba chromosomów charakterystyczna dla gatunku.

Chromosomy organizmów prokariotycznych. (bezjądrowych) do których należą bakterie, sinice oraz wirusy, są pod względem strukturalnym mało skomplikowane w porównaniu z chromosomami organizmów eukariotycznych (jądrowych).

Każdy organizm prokariotyczny posiada tylko jeden chromosom. Jest to zazwyczaj jedna cząsteczka DNA lub RNA (wirusy), zamknięta w pierścień, lub dwie cząsteczki DNA (wirusy bakteryjne) o strukturze liniowej. Replikacja DNA lub RNA chromosomów prokariotycznych przebiega jak u organizmów eukariotycznych, pomimo braku mitozy u tych organizmów. Chromosomy organizmów prokariotycznych nie zawierają białek.

Chroni oso my homologiczne - chromosomy o tym samym kształcie i wielkości zawierają podobną informacje genetyczną, czyli geny. Geny te jednak mogą występować w innych postaciach, czyli allelach. Allele to pary genów odpowiadających za tą sama cechę.