out 0084

20 Ttoiuj jejnoslek psyzhUznwh

uważamy cząsteczki (jako ośrodek dynamiczny) w przemianach fizycznych, atom w chemicznych; zatem, nie to, co sic przeobraża, lecz to, co tworzy układ przeobrażający się. W psychicznych zaś zjawiskach, gdzie kompleksy tylko w czasowej formie są spostrzegane, „przeobrażające się” musi hyc.zarazem „najprostszym”; inaczej bowiem musielibyśmy przypuścić, że to, co spostrzegamy introspekcyjnic jako pojedyncze zmiany, jest albo pewnym układem, złożonością współistniejących prostszych stanów duchowych, albo też złożonością czegoś „nieświadomego”, co jednak za pierwiastek zjawisk psychicznych mogłoby być uważane. Oba jednak przypuszczenia są niemożliwe do przyjęcia: współistniejący układ mógłby być tylko stosunkiem przestrzennym, a w takim zjawiska psychiczne nie występują nigdy; współistnienie stanów duchowych w pojedynczej zmianie świadomości oznaczałoby współistnienie kilku zmian świadomości w jednej zmianie, co jest logiczną niedorzecznością. Przypuszczenie zaś nieświadomych składników w pojedynczej zmianie świadomości (współczesnych lub następczych) wymagałoby wprowadzenia do psychologii hipotez całkiem mistycznej natury, w rodzaju „zjawisk psychicznych nieświadomych” albo też możliwości powstawania „świadomego” z pewnej kombinacji materialnych zjawisk, zatem hipotez przechodzących granice naszej póznawalności. Lecz nawet przypuściwszy istnienie podobnych składników pierwiastkowych, nic można by w nich szukać „jednostki psychicznej" bez pogwałcenia logicznych znamion tego pojęcia.

$ 4. Uważając wyżej wypowiedziane założenie jako iliuc doświadczalne i z nich wychodząc, musimy uwarunkować pojęcie jednostki psychicznej następującymi cechami:

I) Jednostka psychiczna musi być zjawiskiem, tj. być postrzegana jako coś niezależnego od naszej woli, istnie-jąccgo, zanim stanie się przedmiotem naszego rozumowania. Nie-zjawisko bowiem nic mogłoby się przeobrażać samodzielnie, a powstające z jego przeobrażeń złożoności stanów duchowych musiałyby być wytworem naszej woli i objawiać się w zupełnej zależności od naszego rozumowania, według z góry obmyślanych prawideł.

2; Jednostka psychiczna musi być zjawiskiem tej samej kategorii, co jej układy złożone, zatem czymś odczutym świadomie i mogącym być introspekcyjnie spostrzeżonym jako takie. Przypuszczając bowiem, że posiada naturę nic-psychiczną tj., meświadomą, musielibyśmy wyobrażać ją sobie w postaci pewnych procesów materialnych, co wobec niewspółmierności tych dwóch kategorii zjawisk jest niemożliwe.

!ł) Musi być granicą, poza którą świadomość znika, kresem świata psychicznego, wprowadzającym tam, gdzie tylko przeobrażenia materii istnieć mogą; inaczej mówiąc musi stanowić minimum świadomości, podobnie jak w biologicznych zjawiskach jednostką jest minimum życia ustrojowego — komórka, poniżej której istnieją tylko procesy fizyczne i chemiczne nicustrojowej materii. Ponieważ zaś świadomość tylko w szeregu zmian następczych istnienie swe przejawia, przeto minimum świadomości jest równoznaczne z pojedynczą jej zmianą.

•1; Musi być tym, co przeobrażając sir, stwarza ios.-vsł-kie zjawiska duchowe, gdyż różnorodność psychiczna tylko jako złożoności w czasie powstające istnieć może.

5} Wreszcie, przyjmując nicrozdzieluość zjawisk psychicznych i materialnych życia ustrojowego jako Paki doświadczenia, istnienie jednostki psychicznej musi warunkować się pewnym układem przeobrażeń, w substancji mózgowej zachodzących.

a Metafizyka doświadczalna