P1100828

206

fotAjh    i    ^ V*-

.faMCo :i ii yM-CWtg MXQ₍ ^*>^{t (j}'.

Jadwiga Stawnicka

Innowacje frazeologiczne we współczesnych nagłówkach

prasowych

Nagłówek prasowy to „...wydrukowany tytuł (wraz z ewentualnymi nadtytułami i podtytułami) wypowiedzi, działu lub rubryki w czasopiśmie” (Pisarek, 1967: 4). Jako subkategoria nazw własnych pełni w procesie komunikowania nic tylko funkcją oznaczania pojedynczych indywiduów właściwą nazwom własnym, ale przede wszystkim funkcją informowania o samym desygnacie precyzując treść artykułu lub uwydatniając główną myśl, nastrój (Pisarek, 1969: 62-63). Nagłówek ma zatem informować o temacie artykułu, ma być oryginalny i atrakcyjny, zachącić do lektury wypowiedzi i wyrazić jej ideą przewodnią.

Jednym ze sposobów nadania nagłówkowi oryginalnego kształtu jest zastosowanie elementów kodu językowego bliskich nadawcy, by poprzez odwoływanie sią do stereotypów nadać mu oryginalny kształt (Kurkowska, Skorupka, 1959, 301; Pisarek, 1969, 69; Miodek, 1981, 121-129). Nieszablonowa forma językowa nagłówka, jego atrakcyjność ma zachącić czytelnika do przeczytania artykułu, działać na wyobraźnię, zadziwić oryginalnością.

Określając skład leksykalny nagłówków W. Pisarek wymienia: niski procent użycia wyrazów niezależnych od autora, występowanie wyrazów nacechowanych emocjonalnie w użyciu metaforycznym oraz obecność szablonowych komponentów kodu językowego wzmacniających więź między nadawcą i odbiorcą (Pisarek, 1969: 67-69).

Celem niniejszego artykułu jest omówienie zagadnień związanych ze sposobami aktualizacji innowacji związków frazeologicznych w nagłówkach prasowych. Dokonana klasyfikacja typów innowacyjnych wynika z analizy materiału wyekscerpowanego ze współczesnej prasy polskiej¹.

Aktualizacja to „... użycie znaku językowego w konkretnej wypowiedzi, wytrącenie go ze stanu potencjalności, który jest właściwy systemowi językowemu, zastosowanie w akcie mowy - motywowane sytuacyjnie i podmioto-' Przykłady pochodzą z czasopism skierowanych do szerokiego kręgu odbiorców: Wprosi, Pohr, i..\ Wyborna, Rzeczpospolita, Nie, Dziennik Zachodni, Twoja Wizja. (Klasyfikacja typów innowac rw ą. frazeologicznych patrz I3ąba, 1982: 17-25; 1989).