Dielektryk umieszczony w kondensatorze powoduje zmniejszenie natężenia pola elektrycznego i zwiększenie pojemności kondensatora. Przyczyną tych efektów jest powstawanie objętościowego momentu dipolowego, który nazywany jest polaryzacją. Każda substancja umieszczona w polu elektrycznym ulega polaryzacji. Molową polaryzację ogólną określa równanie Clausiusa—Mossotiego:
c
e-\ M °* e\2 d
O)
= ±tiN At
gdzie: M — masa molowa cząsteczki, d — gęstość,
e — przenikalność dielektryczna, cc,v — polaryzowalność ogólna.
Istnieje kilka przyczyn powstawania objętościowego momentu elektrycznego:
1. Najczęstszą przyczyną jest zaburzenie, pod wpływem pola elektrycznego, rozkładu gęstości elektronowej. Jest to przypadek tzw. polaryzacji elektronowej (/*,.).
Pod wpływem pola elektrycznego indukowany jest w każdym atomie moment dipolowy, proporcjonalny do natężenia pola E
I fel = a.E 3 <3>
gdzie cte jest polaryzowalnością elektronową.
2. Innym powszechnym rodzajem polaryzacji jest polaryzacja atomowa lub jonowa. Jest ona rezultatem przemieszczenia się w przestrzeni atomów lub jonów pod wpływem zewnętrznego pola elektrycznego. Powoduje to takie efekty, jak: zmiany kątów walencyjnych, konformacji czy przesunięcia jonów w sieci krystalicznej. W przypadku polaryzacji atomowej stosuje się wzory analogiczne, jak dla polaryzacji elektronowej: Pa = -j-nNAcxa
3. Trzeci rodzaj polaryzacji, polaryzacja orientacyjna (/>„,), jest obserwowany w przypadku cząsteczek obdarzonych trwałym momentem dipolowym. Gdy na cząsteczki takie nie działa pole elektryczne, poszczególne dipole skierowane są we wszystkich możliwych kierunkach, a wypadkowy moment dipolowy w jednostce objętości jest równy zeru. Wraz z przyłożeniem pola elektrycznego zachodzą dwa procesy: