P3190441

24

wcześniej na Wschodzie - prawdziwa metropolio miejskie o Imponujących rozmiarach /Dur Ssarrukin, Babilon/.

Układy -przestrzenne miast starożytnego Wschodu odzwierciedlaj* i wyraźnie absolutny charakter władzy tak znamienny dla despotycznych państw typu a^atyddego. Centralizacja władzy, brak Instytucji umożliwiających mieszkańcom wywieranie wpływu na losy miasta i państwa* silne rozbudowanie administracji I biurokracji, identyfikacja władcy z najwyższym kapłanem /Mezopotamia/ łub bogiem /Egipt/, organizowanie przez państwo wielkich robót publicznych /nawodnienie, budowa kanałów żeglownych 1 sieci drogowych/ znajdują swoje odbicie w izolacji pałaców 1 okręgów świętych lub na Jego obwodzie silnio ufortyfikowanych cytadel /Ur, Dur-Szarrukln. Babilon, Mohondżo-Daro, Anjang/, w kontekście między rozmiarami i bogactwem świątyń, pałaców włpd-ców I rezydencji możnych a skromnością domostw ludzi ubogich /Dua SzamiJdn, Kahun/ 1 w powszechnym niedorozwoju, a najczęściej* braku przestrzeni publicznych umożliwiających zbieranie się mieszkańców^ Równocześnie widoczna Jest w wielu miastach starożytnego Wschodu

\ troska budowniczych o warunki sanitarne /Harappa, Mohendzo-Daro/.

1 } _#

Od najdawniejszych czasów Istnieją równolegle nieregularne układy [planów miast wskazujące na^powolne, spontaniczne narastanie tkanki miejskiej /np, Ca tal Hfiy&k/ 1 układy regularne - świadczące o świadomej planowej działalności budowniczych miast /np. Anjang, Kahun/. Często powstawały układy mieszane, w których geometrycznemu układowi .głównych, reprezentacyjnych arterii miejskich towarzyszył całkowicie nieregularny układ uliczek mieszkaniowych [np, Uą Babilon, Dur^SzarmkJn, Harappa/, W niektórych przypadkach geometrycznemu układowi centrum miasta można przeciwstawić nieregularny układ przedmieść /Achetaton/.

Przypadek specjalny to miasta chińskie, w których całkowitym przeciwieństwem ortogonalnego /prostokątnego/ układu całego miasta jest bardzo swobodny, wzorowany na krajobrazie naturalnym układ przenikającej miasto zieleni.

IV ORBC7A

Szczególnie wolnym .topem w rozwoju miasta europejskiego była urbonisacjo wysp l wybrzoży Morza egejskiego. Zróżnicowano txl*. żyjące ~ lądzto greckim. czyli « HeUadzte, na K«cte. archŁpo-IttBu Cyklad i na zachodnia, wybrzeżu MoteJ Azji ludy stworzyfty w .po-

Kach kamienia I brązu    ^{KonUlkly mi}*^<1?ry P°“^c"^

nymi ośrodkami świata egejskiego byty bardzo ożywiono. CO naloty przypisać nlodoborwtl złami uprawnej 1 surowców * ł*«ir**l «tro«y, MŚ korzystnym dla co^iwoju żeglugi warunkom naturalnym * drugiej. S^cfedr-two rozwiniętych Kultur wachodnlch zprzyjalo równloi rozkwttowł .cywł-UzacJI egejskiej. toto* ©slągnąto ona w opoce brązu bardzo wysoki poziom. Warto tu dodać, że frapujący świat Kultury egejskiej doktod-nlaj poznano i właściwie doceniono dopiero po rowolacyjnych ^odkrV^u cloch genialnego amatora. fo^mryka~3qaiem^na .toiunkowo niedawno, bo w lataob siedemdziesiątych XIX wiolcu.

*Mło otoczona raumnd obronnymi osiodła kreteatzkle uzyskiwały stopniowo cechy miejskie w toKu długiej ©wou*cjL Ich nloragularny układ prsastrzanny. byl dostosowany do rzeźby taronu, zahudorra osiągała do 3 Kondygnacji Ł zajmowała znaczoe przaslrzanls. W cstócl central-nej osiodła usytuowany byt pałac władcy /Gumla. Pajstcz, Maila/.

Głównym ośrodkiem politycznym I kulturalnym Krety stolo slą położone niedaleko północnego wybrzeża wyspy K no a.a ^    mias

to rozdągojąco sit na obszarze ok. 200 Ha. skł&daiąco elt * dwu zespołów pałacowych, resydoncfl zwanych willami i domów rataazcsaó* sKich na przodmloóciach. Cztarokondygnacy]ny pałac był wKlokcotnle przebudowywany i odbudowywany po powtarzających sit trząslanlach ziemi. Jodnak zachowały sit podziemia I .grupowane dokoła głównego dziedzińca pomieszczenia parterowe.w tym solo .tronowa as isatowldła-ml ściennymi o wyszukanych formach I wspaniałej kolorystyce oraz

sanktuaria. 2 cząśclą reprózentacyjną sąsiadowały : arena teatralna, archiwum, składy, warsztaty 1 pomieszczenia mieszkalne. Pałac byt wyposażony w urządzenia wodociągowe I Kanalizacyjne, powietrza I