Scan0019

5. WYPOCZYNEK I ODNOWA BIOLOGICZNA

WYPOCZYNEK.

Wypoczynek - jest to część czasu pracy, w ciągu, której ustępuj ą.zmiauy zmęczeniowe.

Wypoczynek zaczyna się natychmiast po zakończeniu pracy i powinien, trwać Jopóki nie ustąpią zmiany uniemożliwiające podjęcie następnego wysiłku. Prowadzi on do superkompensacji. Szybkość procesu wypoczywania zależy od wielkości i rodzaju obciążenia oraz od stanu czynnościowego pracującego człowieka.

Na przebieg wypoczynku przypadającego w czasie wolnym wpływają czynniki zależne od zachowania się samego człowieka i zależne od warunków i oddziaływań środowiska.

Do pierwszej grupy czynników zaliczyć należy:

>    zmniejszenie aktywności pozwalające na fizjologiczne procesy odbudowy,

>    umiejętność psychofizycznego odprężenia się,

>    umycie się lub kąpiel, zmiana stroju i otoczenia,

>    zabiegi odnawiające (automasaż),

>    .uzupełnienie strat energetycznych, wodno - elektrolitycznych,

Czynniki środowiskowe wpływające na proces wypoczynku to:

•I* komfort psychiczny - spokój, przychylny nastrój,    \

*;• możliwość przebywania na świeżym powietrzu,

•t* dostęp do urządzeń i zabiegów odnawiających (fachowa pomoc),    ......"""

*> możliwość spożycia odpowiedniego posiłku,

•> dostęp do wygodnych pomieszczeń pozwalających na wypoczynek,

Naturalne formy wypoczynku nie zawsze jednak są wystarczające. Zdarzyć się bowiem'może, że pomimo ich przestrzegania człowiek dalej odczuwa zmęczenie. Sięgnąć wtedy należy po odnowę biologiczną.

2. ODNOWA BIOLOGICZNA.

Odnowa biologiczna ~ proces mający na celu przyspieszenie fizjologicznej restytucji powysiłkowej oraz procesy je intensyfikujące.

Odnowa biologiczna - wszystkie procesy prowadzące do stanu wyjściowego organizmu (Jethon 1987).

Zc względu tia wysokie obciążenia treningowe stosowane we współczesnym sporcie wspomaganie restytucji jest obecnie jedną z zasadniczych części treningu. Czynnikami warunkującymi procesy odnowy są:

•> rodzaj wysiłku;

'% obciążenie treningowe;

/■■<* poziom zdolności motorycznych;

*> genetyczne uwarunkowania;

k* pozi om wypoczynku p o up rzedn i ej p ra cy;

k* biologiczne procesy wewnątrzustrojowe;

, k* organizacja pracy;

,    *> środowisko pracy

Metody odnowy biologicznej wg Jethona (19&2) można podzielić na:

>    biochemiczne - podawanie środków biochemicznych takich jak substancje energetyczne i budulcowe, substancje katalizujące i regulujące przemiany,

• stymulatory farmakologiczne;

>    fizykoterapeutyczne - masaż, sauna, kąpiele solankowe, jonoiercza itp.;

>    psycho-pcdagogiczne — trening psychorcgulujący, trening aulogenny, ćwiczenia

rozluźniające;

>    specjalne - trening wysokogórski, hiporoksja, elektrostymulacja, masaż baryczny i magnetyczny;

Dobór metod zależy od charakteru pracy (uprawianej dyscypliny), stopnia zaawansowania zawodniczego oraz fazy cyklu treningowego.

Nieco innego podziału dokonali Janiszewski i Kuński dzieląc środki odnowy biologicznej w sporcie jako: - -

a)    pedagogiczne

indywidualizacja obciążeń treningowych, unikanie monotonii w prowadzeniu zajęć sportowych,

-    stosowanie treningu regeneracyjnego,

b)    psychologiczne

-    stworzenie odpowiedniego klimatu i stosunków interpersonalnych w zespole,

-    umiejętne rozładowanie lub obniżenie stanu napięcia psychicznego przez stosowanie różnych form relaksu (trening autogenny),

wyrabianie odpowiedniej odporności psychicznej, oddziaływanie na sferę psychiczną poprzez sugestię,

37