skanowanie0001 (23)

Co to jest teatr?

CZĘŚĆ I

Co to jest teatr?

Między performansem a widowiskiem

Definicja teatru

Tytułowe pytanie, od którego zacząć wypada Słownik wiedzy o teatrze, odsłania eden z największych problemów, jakie usiłuje rozwiązać teatrologia. W tradycji europejskiej przez kilka stuleci dominowała i uznawana była za oczywistą odpowiedź, którą wciąż jeszcze znaleźć można w Słowniku języka polskiego, definiującym :eatr jako „dziedzinę sztuki polegającą na realizowaniu scenicznym utworów literackich, przeznaczonych na scenę przez rotorów lub adaptowanych przez reżysera"¹. Takie rozumienie teatru wywodzi się z ivieku XVIII, zostało ugruntowane w XIX radykalnie zanegowane w XX. Rewolucje reformy sceniczne ubiegłego stulecia udowodniły, że teatr może się obejść bez litera-uury (co nie znaczy bez słowa), a jeśli nawet r niej korzysta, to sposób, w jaki to czyni, wykracza daleko poza granice „realizacji scenicznej". Ważną rolę w obaleniu dominacji literackiej koncepcji teatru odegrało :eż poznanie przedstawień pozaeuropej-skich, zwłaszcza azjatyckich. Mimo tych wszystkich zmian, dzięki bogactwu swych osiągnięć, trwałości instytucji, a także sile przyzwyczajenia, teatr dramatyczny wciąż w powszechnym rozumieniu jest uznawany za „właściwy" i „normalny", zaś pozostałe odmiany tej sztuki definiowa-np inkn mndr/fikarip tpun nndstawowe-go wzorca (opera to teatr dramatyczny, w którym się śpiewy teatr lalek - teatr, w którym żywych aktorów zastępują figury itd.).

Teatrologia od dawna jednak uznała za oczywisty anachronizm definiowanie teatru jako sposobu „uprzestrzennienia literatury", poszukując jego specyfiki gdzie indziej. Zależnie od wyznawanego śiMato-poglądu, przyjętych założeń i metodologii, wskazywano na obecność aktora, na fakt jednoczesności aktu kreacji i odbioru przed-

Aktorzy z maskami Herkulesa