skanowanie0003

s®

fi

H

-    kwasy huminowe - bardziej skondensowane i skarbonizowane od poprze nich, mniej ruchliwe, ale ważniejsze w utrzymaniu żyzności gleby, rozpusz czalne tylko w zasadach.

Aminokwasy i peptydy w ich cząsteczkach łatwo ulegają mikrobiologiczni hydrolizie,

-    huminy - najmniej ruchliwa grapa substancji humusowych, bardziej skonde sowana od poprzednich i mocniej związana z cząsteczkami mineralnymi, nie_r rozpuszczalne zarówno w zasadach, jak i w kwasach.

Degradacja próchnicy następuje przy braku dopływu świeżej materii orga nicznej oraz przy niedostatecznym zaopatrzeniu gleby w azot - niezbędny składnik substancji humusowych. Rozkład humusu powodują mikroorganizmy autochtoniczne, dla których gleba jest naturalnym środowiskiem życia. Mikroorganizmy te, przystosowane do bytowania w glebie w warunkach niedoboru łatwo przyswajalnej substancji organicznej, są drobne, tworzą niewielkie skupienia i są silnie sorbowane przez koloidy glebowe.

Gleba jest układem niezwykle dynamicznym, co oznacza, że przebiegają w niej równocześnie procesy rozkładu i syntezy próchnicy, powodując (przy dopływie materii organicznej) stałe odnawianie pokładów humusu.

Hydrosfera (roztwór glebowy) - tzn. woda z rozpuszczonymi w niej substancjami organicznymi i mineralnymi, stanowiąca dobre środowisko dla mikroorganizmów. Z nawilgoceniem gleby związane jest ciśnienie osmotyczne roztworu glebowego, zwiększające się w miarę przesuszania gleby. Wywiera ono duży wpływ na mikroorganizmy glebowe, gdyż wniknięcie wody do komórki możliwe jest tylko wtedy, gdy ciśnienie osmotyczne jest w niej wyższe niż w otaczającym ją roztworze. Roztwory glebowe odznaczają się ponadto właściwościami buforowymi, czyli zdolnością przeciwstawiania się zmianom w reakcjach zakwaszenia i alkalizacji. Tworzą w glebach układy oksydoredukcyjne decydujące o kierunku i charakterze reakcji biochemicznych i chemicznych. Woda stanowi rodzaj przenośnika składników pokarmowych dla mikroorganizmów, wywiera także duży wpływ na wymianę gazów w glebie, a w pierwszym rzędzie decyduje o zawartości w niej powietrza, stanowiąc dla niego czynnik konkurencyjny.

I1H6

f T Atmosfera gleby (powietrze glebowe) - wypełnia wolne przestrzenie między stałymi cząstkami, nie zajęte przez wodę, jego ilość waha się w granicach 8-^:35% objętości gleby. Pod względem zdolności sorbowania gazów przez glebę 'można je ustawić w następującym szeregu:

El.    nh₃ > co₂ > o₂ > n₂ > h₂s > ch₄

Najwięcej gazów sorbują związki humusowe i wodorotlenki żelaza. Powietrze glebowe różni się zatem od powietrza atmosferycznego. W wyniku działalności mikroorganizmów w jego skład wchodzi siarkowodór, amoniak i inne gazy.

Tlen rozmieszczony jest w glebie nierównomiernie, a jego zawartość w glebie jest zazwyczaj niższa niż w atmosferze naziemnej, w przeciwieństwie do C0₂. Wykorzystanie tlenu idzie zazwyczaj w parze z wytwarzaniem C0₂, tak że ich zawartość w powietrzu glebowym z reguły wykazuje korelację ujemną.

Warunki rozwoju mikroorganizmów w glebie. Podział mikroorganizmów glebowych

Gleby zawierają ogromną liczbę mikroorganizmów (głównie bakterii, poza tym grzybów, promieniowców i glonów), która zależy od warunków klimatycznych i rodzaju gleby. Najczęściej liczebność tych organizmów określa się w przeliczeniu na 1 g suchej masy gleby (np. liczba bakterii dla gleby żyznej wynosi 1 - 5 miliardów w Ig).

Mikroorganizmy gromadzą się przede wszystkim wokół korzeni roślin (w ryzosferze) i w warstwie próchniczej gleby, gdzie znajdują zasobne źródła pokarmu. Gleby zamieszkują głównie organizmy tlenowe, docierają więc one do tych głębokości, do których dochodzi jeszcze powietrze. Największa ich koncentracja występuje zwykle na głębokości 5-20 cm pod powierzchnią gleby. W ciągu roku mamy tu do czynienia z dwoma okresami wzmożonego rozwoju mikroorganizmów; pierwszy wiosną, gdy z nadejściem wyższych temperatur następuje tzw. przebudzenie ziemi (zintensyfikowanie biologicznych procesów glebowych), drugi jesienią po dostarczeniu glebie materii organicznej w postaci resztek roślinnych, stanowiących pokarm dla mikroorganizmów. Spośród mikroorganizmów glebowych wiele pozostaje w stanie spoczynku, imię zaś pozostają aktywne. Między aktywnymi gatunkami mikroorganizmów istnieje daleko

187