skanuj0009 (38)

Dodatek

Układ równowagi Fe-Fe3C

PROWADZENIE

Znajomość układu równowagi żelazo-cementyt jest konieczna do zrozumienia loty zabiegów obróbki cieplnej i uzyskiwanych mikrostruktur stali i żeliw. Bu->wv la/owa stopów żelaza w funkcji temperatury i zawartości węgla student po-iuicn znać po wysłuchaniu wykładu z metaloznawstwa. W dodatku zebrano pod-iwowr informacje o-układzie żelazo-cementyt, aby przypomnieć przystępujące-n do ćwiczęń posiadanąjuż wiedzę.

0 AŚCIWOŚCI ŻELAZA

Najważniejszą z metaloznawczego punktu widzenia właściwością żelaza jesl ilmioi l izm. Istnieją dwie odmiany żelaza krystalizujące w układzie: regularnym przestrzennie centrowanym (RPC), regularnym ściennie centrowanym (RSC).

Odmiana o sieci RPC występuje w dwóch zakresach temperatury. W dolnym łomżej 912°C) jest nazywana żelazem a, w górnym (powyżej 1394°C) - żelazem <5. Idmiuna o sieci RSC istnieje w pośrednim zakresie temperatury i jest nazywana Bluzom y.

Przemiana prowadząca do zmiany typu sieci pierwiastka jest nazywana prze iinn.| alotropową. Tak więc odmiany Fecei Fey określa się mianem odmian alo opowych żelaza. Temperaturowe zakresy stabilności odmian alotropowych żela u przedstawiono na rys. D. l.

Wailośei ważniejszych właściwości mechanicznych żelaza a mieszczą się w odanych poniżej przedziałach:

R_m « 180-290 MPa,

K_r « 100-170 MPa,

A «40-50%,

/ m 80-95%, lin m 45-55,

I' '• 210 (i Pa (silnie założy od kierunku krystalograficznego).

Podane wai lośei zalożn od c/.yNtoAei metalu i wielkości ziarna.

Rys. D.l. Temperaturowe zakresy stabilności odmian alotropowych żelaza

Żelazo tworzy roztwory stałe z wieloma pierwiastkami. Roztwór stały wFea lub Fe<5 (sieć RPC) nazywa się ferrytem i oznacza literami a lub 8. Roztwór stały wFey(sieć RSC) nazywa się austenitem i oznacza literą 7. Zależnie od rodzaju rozpuszczonych pierwiastków zmienia się temperatura A₃ i A₄. Pierwiastki stabilizujące roztwór RPC (Si, Cr, Mo, V, W, Ti, Nb, S) nazywa się ferrytotwórczymi; podnoszą one temperaturę A , i obniżają A₄. Podobnie pierwiastki stabilizujące roztwór RSC (Ni. Mn. ( '. N) nazywa się austenitotwórczymi; poszerzają one zakres występowania midi min, obniżając temperaturę A <i podwyższając A₄.