Skanowanie 10 10 21 07 (13)

I. ROZWÓJ WYDOBYCIA I STRUKTURY ORGANIZACYJNE PRZEMYSŁU WĘGLA BRUNATNEGO W POLSCE

Górnictwo węgla brunatnego w Polsce ma bogate tradycje. O kopalniach istniejących między Odrą i Wisłą, 17- ładujemy się z nielicznych szczątkowych zapisów, pochodzących z XVIII wieku. Więcej informacji zachowało se ¹ archiwach wieku XIX. Pozyskiwanie kopalin użytecznych metodą odkrywkową jest najstarszym sposobem «r :::ywczym. Już od zarania dziejów ludzkość wykorzystywała surowce, leżące najczęściej na powierzchni zie-rL raz z rozwojem techniki i technologii zaczęto sięgać do głębszych warstw górotworu. Dziewiętnastowieczne w -a izki, takie jak maszyna parowa i silnik elektryczny, pozwoliły budować coraz głębsze kopalnie. Równocze-r r - -az z rozwojem techniki górniczej kurczyła się lista skał nieprzydatnych człowiekowi. Głębokość zalegania patsaów decydowała o wyborze sposobu eksploatacji: głębinowej czy odkrywkowej. Powstawały nowe górnicze c-: a..zacje zawodowe. Niewielkie kopalnie węgla brunatnego, działające okresowo i na użytek lokalny, miały mfc-j .dział w ogólnym bilansie paliwowym. Mieszkańcy rozbitej rozbiorami Polski zaopatrywali się w węgiel karnym;. przede wszystkim w Zagłębiu Dąbrowskim i na Śląsku. W tym czasie najwięcej kopalń węgla brunatnego t - stałe na Łużycach i Ziemi Lubuskiej. Stale wzrastające zapotrzebowanie na energię elektryczną doprowadziło iz --r.alezienia kotłów parowych, dostosowanych do spalania węgla brunatnego. Opanowano również efektywny x ::: ego brykietowania i przeróbki na inne produkty. Dzięki elektryczności osiągano większą wydajność pracy, ę: —ictwie zastosowano sprawniejsze maszyny i urządzenia.

Do roku 1945 na obecnych terenach Polski działało 345 kopalń, wydobywających brunatne paliwo. Po za-fcnezernu II wojny światowej w granicach Polski znalazły się kopalnie głębinowe i odkrywkowe, z których część a :c - i pracę zaraz po zakończeniu działań wojennych. Dekretem z 2 marca 1945 roku o majątkach opuszczonych :: m.: mych, poniemiecki przemysł węgla brunatnego stał się własnością narodu polskiego.

1 fiestom rozwoju wydobycia węgla brunatnego w Polsce

Przemysłowe wykorzystanie węgla brunatnego w Polsce rozwinęło się w latach powojennych. Rozwój polskie-r- _r: — .twa węgla brunatnego należy podzielić zasadniczo na trzy etapy: [56, 57, 92]:

żmc pierwszy: 1945-1957 - kontynuacja stanu zastanego.

Imr rugi: 1958-1980 - węgiel brunatny - bazą polskiej elektroenergetyki,

lir rzec i: od 1981 - podwojenie wydobycia - bezpieczeństwo energetyczne.

pierwszym etapie przemysłowa eksploatacja złóż była właściwie kontynuacją stanu zastanego, spuścizny wo-Ginosi się to przede wszystkim do obecnego Zagłębia Turoszowskiego, gdzie wcześniej, od dziesiątków lat, eks-nta ¹ no węgiel brunatny na wielką skalę przemysłową. Podobnie przejęto po wojnie i kontynuowano eksploatację » aar.eh kopalniach podziemnych w zachodniej Polsce („Kaławsk”, „Przyjaźń Narodów”, „Smogóry-Sieniawa”).

: kresie międzywojennym, do 1939 roku, w Polsce nie wydobywano węgla brunatnego metodami przemysło-. rdyne znane złoża tego surowca występowały w rejonie Konina, na obszarze obecnego Zagłębia. W okresie .439-1945 Niemcy rozpoczęli tu budowę odkrywki węgla brunatnego wraz z brykietownią. Po 1945 roku

* ---.iowano wydobycie węgla z odkrywki Morzysław. początkowo na potrzeby miejscowej ludności, a od 1946

__'-chomiono produkcję brykietów. Po wyczerpaniu niewielkiego złoża Morzysław, rozpoczęto wydobycie wę-

<i v r-ikrywce Niesłusz. Wydobycie w tym okresie kształtowało się na poziomie 150-300 tysięcy Mg węgla bru-rocznie.

Etap pierwszy zamknął się w latach 1945-1957, kiedy wydobycie węgla brunatnego, z kopalni „Turów”,

• rrr: - iżającej mierze przeznaczono na eksport do NRD (przygraniczna elektrownia „Hirschfelde") oraz do pro-

kietów i na zaopatrzenie miejscowej ludności (kopalnie podziemne i odkrywki między innymi w rejonie

■Lamra