skanuj0002

Pozytywizm

Praca organiczna - legalna droga ku wzmocnieniu narodu

Depresja wywołana klęską powstania 1863 roku. chwilowe wyczerpanie możliwości rewolucyjnych chłopstwa, interesy ekonomiczne i obawy społeczne klas posiadających, przymierze polityczne państw zaborczych¹ i ogólna stabilizacja polityczna w Hu ropie - oto splot czynników, który sprawił, żc w okresie popowstaniowym zbrojna walka o niepodległość stała się praktycznie niemożliwa. Większa część społeczeństwa obrała drogę działania legalnego i przystosowania się do istniejących warunków.

Henryk Markiewicz 116

Nadeszła pora dla najrozmaitszych koncepcji pracy organicznej. 1...1 Największą popularność zdobyły sobie dwie szkoły myślenia: krakowska „stańczyków” i warszawska pozytywistów.

Warszawscy pozytywiści [...] za wartości podstawowe uznawali wiedzę i rozwój gospc darczy, w sumie ..postęp", którym byli zafascynowani. Wiedza torować miała drogę do przeobrażeń ekonomiki, ale wymagały one upowszechnienia oświaty i wyłonienia elity intelektualnej. Podniesienie poziomu życia niższych warstw wyrównałoby sprzeczności wewnątrz społeczeństwa, kult wiedzy - zmieniłby hierarchię społeczną, osłabił znaczenie arystokracji i szlachty. Przez oświecenie chłop i robotnik podniósłby się do rangi członka narodowej społeczności. [...1

Pozytywiści rzadko mówili o państwie, częściej o społeczeństwie lub narodzie. W skrócie myślowym przedstawiał to poeta pozytywistyczny: „Ale bo nas dziś armaty / Nie wybawią i warownie. / Nam twierdzami dziś warsztaty, / Dwory, szkoły i pracownie."

Midmł Tymowski. Jan Kieniewicz. Jerzy 1 lolzcr | P|

Co to jest praca organiczna? głosy polskich pozytywistów

-    praca zaplanowana, zorganizowana, racjonalna, wykonywana ze świadomością celu. do którego konsekwentnie się dąży;

-    podejmowana w imię dobra ludzkości lub jej części (np. narodu);

-    zmierzająca do zrównania ludzi wobec prawa;

-    posługująca się wiedzą, zdobyczami nauki;

-    wykorzystująca każdy rodzaj bogactwa narodu - ziemię, zasoby naturalne, majątek, zdolności ludzi:

zmierzająca do upowszechnienia oświaty (by pobudzić postęp i znieść różnice społeczne);

-    mająca na celu rozwój przemysłu, co ważne w kraju niemal wyłącznie rolniczym.

„Stańczycy” wywodzili się z galicyjskiego konserwatywnego zicmiaństwa. szlachty i inteligencji. Dystansowali się od poglądów demokratów (przeciw którym wypowiedzieli się w Tece Stańczyka) i głosili konieczność istnienia silnej władzy oraz postawy lojalności wobec zaborców. Teka Stańczyka była zbiorem listów, w których autorzy (czyniąc narratorem symbolizującego mądrość polityczną błazna króla Zygmunta 1 Starego) dowodzili, iż naród sam winny jest utraty niepodległości. Kry tycznie oceniali wszelkie działania konspiracyjne.

Wojciech Gerson Tramwaj konny, rycina, 18f>7

i... I Poglądy polityczne pozytywistów sprowadzić można do programu legalności działania [...!. Bodaj najbardziej jaskrawe jego ujęcie zaproponował Aleksander Świętochowski w swoich Wskazaniach politycznych (1882). „Szc/ęście l...j ogółu, według nas. nie jest bezwzględnie zależne od jego siły i samodzielności politycznej I...I' - pisał, twierdząc równocześnie. że istnieją narody mające niepodległość, a niecharaktery żujące się szczęściem i dobrobytem i dodawał: ..Marzenia o odzyskaniu samoistności zewnętrznej ustąpić dziś w inny staraniom o samodzielność wewnętrzną. Samodzielność ta zaś może być tylko wynikiem wzmocnienia sił umysłowych i materialnych, wszechstronnego rozwoju narodowego”. I... ]

Rzeczywistość zaś dowodziła, że pod względem rozwoju społecznego i gospodarczego krai bvł w stosunku do Luropy ogromnie zacofany. Iwolucjoni/m i organicy/m pozwoliły