str#

70 l<i>/il/i il |ncnvw.) Wiclokultumwość, globalizacja...

imv.ii li>mki tego świ.u.i i w rezultacie ponosi klęskę („świat go niszczy ”), zwykle l>o|iclni.i samobójstwo (zasada „żyj szybko, umieraj inlodo"), które jest początkiem jego kultu (u|> aktor James Dean czy lider zespołu Nirvana Kurt Cobain).

I )rugi typ to idol konserwatywny, który znakomicie czuje się w konkurencyjnym święcie dorosłych i odnosi dzięki swoim talentom i pracy - sukces, prowadząc przy tym normalne życie (np. gwiazdy sportu). Trzeci typ symbolizuje rebelianc-ką postawę wobec świata i jego norm, która przesycona jest agresją, jednak nie przynosi żadnych rezultatów (np. Marlon Brando czy Jim Morrison). B. Richard i II II Kruger twierdzą, że w kulturze globalnej pojawił się nowy, czwarty typ idola, który nazwali post-ludzką gwiazdą (post-human star). Egzemplifikowany jest on najlepiej przez Michaela Jacksona i Madonnę, posiadających „sztucznie wytwarzane tożsamości i ciała", wewnętrznie sprzecznych i niejednoznacznych. Takie gwiazdy nie są wyłącznie wytworem show-biznesu, aktywnie uczestniczą w kreowaniu swojego wizerunku¹™.

Opisując globalną młodzież, trzeba koniecznie przywołać kategorię pokolenia X. Pozbawione złudzeń, obojętne, pasywne i nieufne pojawiło się ono jako negatywna reakcja na panującą „ideologię sukcesu”. Jak pisze T. Thorny, składa się ono z osób „niebiorących odpowiedzialności za swoje postępowanie i (lub) wykazujących ogólny brak zainteresowań”¹⁰¹. Poszukują one przyjemności i natychmiastowości, nie dążą natomiast do zawodowego sukcesu i wysokiej pozycji społecznej. O pokoleniu tym mówi się, że jest pragmatyczne do granic cynizmu. Zdaniem E. Wajsa, istotą jest tu „świadome negowanie rządzących współczesnym światem brutalnych zasad i uzyskiwanie wszelkich korzyści możliwie najmniejszym kosztem” (do pokolenia tego odwołuje się bez wątpienia jedna z reklam Pepsi, o czym świadczą zawarte w niej pojęcia: „odrobina absurdu”, „mnóstwo wolnego czasu”, rock’n’roll, lato, swoboda, dżinsy, skateboard, grun-ge, graffiti, drobne przyjemności, niekończące się rozmowy przez telefon, taniec, popcorn¹"²) „Iksy pokazują więc, że wcale nie zamierzają dorosnąć i za nic mają

to, co swi.it o nich myśli....... Cechuje ich „zero look" — stan bylejakości, „żadnych

nawiązań do stylów", „estetyka nieobecności”¹⁰⁴.

It Richard, il II Kmgcr, Ihf Import,mu of Idoli in Adolescenct [w:| Contemporjry

Youth C.ulture, of> cif., s. 25.

^,"¹ I II u >i«iy, Słownik poję« kultury poxtmoilernutytznej. Mody, kulty. Jawy nacji. Warszawa 1995. s 256-257. lindan, s 256-257

¹⁰¹ I Wajs, .Vinaczej. , „( i a zeta Wyłwircza" 15 VII 1998, s. 16.

““ I*. M.i/iciska, (leneracja X, czyli mcpnnuc dzieci łlenryego Fonia, „Kino" 1998, no. 7-8, . II

"^M P k«»iisi.iiikn vvic /. IVir/oznn*znou jako poditnwa konstruowania tożsamości (w kręgu troni i kulimy f*otim >* runj), pi.ua magisterska napisana |hk! kierunkiem Z. Mclosiku na Wydziale Studiów I” •luk.it y|ny« li II \M. INi/nań I99H, n 56.

Nieprzypadkowo w Kalifornii odpowiednikiem pojęcia pokolenie X - na określenie tej grupy osób - jest słowo tbt s/ackers, to znaczy próżniacy. Próżniacy „odmawiają uczestnictwa w grze sukcesu akademickiego, kariery, małżeństwa i rodziny”^{1 2 3}. Jak twierdzi R. Linklater, reżyser filmu Slacker, słowo „próżniak” nie dotyczy tylko osób, które „nic nie robią”: „Myślę, że jest to zjawisko masowe, przynajmniej ten stan ducha. Bo jeśli trochę rozszerzyć definicję, Slacker może mieć zawód, może pracować; tylko, że ta praca niewiele dla niego znaczy, nic daje mu żadnej satysfakcji. Ludzie ci nie wchodzą w to, co im narzuciło społeczeństwo".

P. Fussel uważa, że pragną oni „zeskoczyć” z karuzeli walki o status i wartości materialnych. X-y są dziećmi baby boomers - pokolenia, które wyrosło w latach sześćdziesiątych (w okresie wyżu demograficznego) i zdołało osiągnąć materialny sukces. Pokolenie X żyje w okresie i w poczuciu zagrożenia Przeświadczenie o postępie ekonomicznym typowe dla poprzednich dekad współcześnie z.istąpm ne zostało przekonaniem o nieustannej groźbie recesji. Rodzice X ów wywołali (co by nie powiedzieć, optymistyczną) rewolucję seksualną lat sześćdziesiątych, dzisiejsze pokolenie dorasta w atmosferze AIDS i strachu przed /.unai liami lei rorystycznymi. Jak pisze P. Konstankiewicz: „Okazuje się, ze u młodzi ludzie stanowią przeciwieństwo swoich rodziców - nic potrafią zrohii kariery tak »zvh ko, jak oni. Są zagubieni uczuciowo, a wszystkie decyzje przez nic h pode|inow.i ne nigdy nie są do końca pewne [...) X-y, kończąc prestiżowe uczelnie, zwli k.i|ą z rozpoczęciem dorosłego życia. Mając dwadzieścia kilka lat, X y są na st.tża. h lub na bezrobociu - z plikiem dyplomów w kieszeni, które niczemu nie śluzą (...]". Podejmują pracę, którą Coupland nazywa Mcjob

Zycie slackcrsów/X-ów odbywa się w ramach dyskursu wyznaczonego przez mass media, dostarczyciela tematów do rozmów i fantazji. Mamy tu do czynienia z bezcelowym życiem, biegnącym - jak to miało miejsce w filmie Slacker od jednej do drugiej sceny i sytuacji, bez większego związku między nimi. Przypadkowe spotkania, nieustrukturyzowane „przyjścia” i „odejścia”, banalność; wszystko okraszone „momentami euforycznej intensywności”'⁰⁷.

Ostatni kontekst tożsamości globalnego nastolatka związany jest ze zjawiskiem globalnego terroryzmu. Terrorystyczne uderzenie w Nowy Jork - zamach na World Trade Center - przyniosło natychmiastowe (instant) zmiany w tożsamości nie tylko Amerykanów, ale i mieszkańców wszystkich społeczeństw kultury Zachodu. U tych pierwszych nastąpiło radykalne załamanie poczucia

1

D. Kcllncr, Media Culture. Cultural Studia. Identity and 1'o/ities Between the Modern and Post modern, London 1995, s. 139.

2

"** Internet; za: P. Konstankiewicz, Wieloznaczność... op. cii., s. 53-57.

3

D. Kellncr, Media C.ulture..., op. cit., s. 141.