Zawiesiny1

Do użytku zewnętrznego

Zawiesiny do użytku zewnętrznego są rozproszeniami zawierąjti cymi nawet do 50% cząstek stałych w roztworach wodnych, gluiM: rolowych lub rzadziej olejowych. Substancje lecznicze, wchodzij# ; w skład zawiesin, mają działanie wysuszające, np. talk, tlenek cyn ku, skrobia; chłodzące i dezynfekujące, np. mentol; oraz miejgiow wo znieczulające, np. benzokaina.

Zawiesiny naniesione na skórę w przypadku wyprysków, uczu leń czy zapaleń, po wyparowaniu wody pozostają w postaci stałej f pudru, dlatego ich synonimowa nazwa brzmi pudry płynne.

Substancje lecznicze w postaci zawiesiny stosuje się także nn błony śluzowe: doodbytniczo, dopochwowo, do nosa.

■y'

: :

Właściwości zawiesiny

Wielkość cząstek w zawiesinach do użytku wewnętrznego powili ■ na wynosić od 0,1 pm do 30 pm, a w zawiesinach do użytku zok wnętrznego nie więcej niż 80 pm. Odpowiedni stopień rozdrobnienia substancji uzyskuje się przez mikronizowanie proszków w moździerzach oraz ich ujednolicanie.

Jednolite rozproszenie cząstek stałych w fazie rozpraszającej uzyskuje się przez zwilżenie proszkowanej substancji. Proces ten jest istotnym etapem w sporządzaniu zawiesin, gdyż następuje !■ wówczas nie tylko dalsze rozdrabnianie substancji, ale przecie ' wszystkim hydrofilizowanie trudno zwilżalnej, hydrofobowej po- \ wierzchni substancji stałej, umożliwiające subtelne jej zawieszę-nie i zapobiegające wypływaniu na powierzchnię lub opadaniu. Ze h względu na duże napięcie powierzchniowe wody (72,8 mN/m) do a zwilżania używa się cieczy o niższym napięciu powierzchniowym, if takich jak: glicerol (63,4 mN/m), etanol, glikol propylenowy, glikol f. polietylenowy, a także tenzydy, których wodne roztwory znacznie jf zmniejszają napięcie powierzchniowe wody, np. stearynian sodu, % sulfobursztynian sodu i laurylosiarczan sodu.

Zawiesiny po sporządzeniu i przechowywaniu ulegają sedymentacji. Szybkość sedymentacji (v) opisuje równanie Stokesa:

2 r*(d_x-(h)g 9r]

# r - promień cząstki rozproszonej, di - gęstość fazy rozproszonej, d₂ - gęstość fazy rozpraszającej, g - przyspieszenie ziemskie, rj - lepkość.

Zgodnie z równaniem szybkość sedymentacji maleje wraz ze zwiększeniem stopnia rozdrobnienia, zmniejszeniem różnicy gęstości faz oraz zwiększeniem lepkości fazy rozpraszającej.

Przykład

Wodna zawiesina tlenku cynku

Gęstość tlenku cynku wynosi 5,6 g/ml, a wody 1,0 g/ml. Różnicę gęstości równą 4,6 można zmniejszyć przez użycie np, glicerolu id = 1,25 g/ml). W zawiesinach doustnych oprócz glicerolu stosuje się syrop (d = 1,3 g/ml) lub 70% roztwór sorbitolu (d = 1,2 g/mł). Równoczesne zwiększenie lepkości zapobiega sedymentacji. Najczęściej stosowane środki zwiększające lepkość wody (ri = 1,0 mPa-s) to glicerol (r| 93% glicerolu = 400 mPa*s) oraz wodne roztwory metylocelulozy, karboksymetylocelulozy, żelatyny, skrobi, tragakan-ty, gumy arabskiej, krzemionki koloidalnej. Metody otrzymywania wodnych roztworów substancji zwiększających lepkość podano w rozdziale „Substancje zwiększające lepkość”.

Lepkość fazy rozpraszającej nie powinna być zbyt duża, gdyż utrudniałoby to ponowne odtwarzanie rozproszenia po odstaniu zawiesiny.

s ■

Sporządzanie zawiesin

Odważone substancje stałe należy kolejno dokładnie rozetrzeć w moździerzu, dodać środek zwilżający lub roztwór substancji zwiększającej lepkość w ilości takiej, aby powstała gęsta pasta. Następnie dodać resztę płynnej fazy zewnętrznej i przelać do wytarowanej butelki, popłukując pozostałą ilością wody lub roztworu wodnego.

Do sporządzania zawiesin można użyć homogenizatora.

Oznakowanie: „Do użytku wewnętrznego”, „Do użytku zewnętrznego”, „Zmieszać przed użyciem”.

179