(10)

31

30

ZESZYT D

ZESZYT B

1S«

+ Nic posiadamy czystych, prostych idei niebiesk’

wonego ani jakiejkolwiek innej barwy (wyj, ^C?°^,CZtr' r czarna), ponieważ wszystkie ciała odbijaia <v.T*^Z,^{y moż}« rogenicznc*⁰.    ^«l*wt«tłohet_c.

♦ Kwestia: czy to samo [co barw) tyczy się dźwiękówC ■ nych wrażeri). skoro być może istnieją promienie no*    ’’

trza prezentujące jeden konkretny dźwięk, tak jak^* nieją promienie światła prezentujące jedną konkretn

barwę.

f- Barwy są nicdefiniowalne nie dlatego, że stanowią myśli czyste i jednolite [unmixt], lecz dlatego, że nie potrafimy ¹ /łatwo/ rozróżnić i wyodrębnić myśli w nich zawartych lub brakuje nam nazw dla ich idei składowych.

+    Przez duszę rozumie się jedynie ideę złożoną po- .

wstałą z istnienia, chcenia [willing] i szeroko rozumianego postrzegania. Przeto poznaje się ją i można ją zdefiniować.

S Prócz woli żadnej innej aktywnej mocy żadną miarą pojąć nie możemy.

[folio 123]

+ Ludzie sądzą (to p'rawda), że są wolni w sprawach moralnych; lecz owa wolność jest jedynie wolnością działania wedle zachcianek, która dotycząc jedynie władz operacyjnych, jest następcza względem woli.

+ Ludzie sami przypisują sobie swoje czyny, ponieważ ich chcieli [will’d], i to nie z niewiedzy, lecz znając ich dobre lub złe konsekwencje.

Nie dowodzito. że ludzie są indyferentni. gdy idzie o po-

żądanie

» Jeśli po ten tui A. B. cokolwiek znaczy, musi to być pozą- is® danie; lecz odwołuję się tu do osądu każdego z mężów, zapytując, czyjego pożądanie jest indyferentnebądź (aby ująć rzecz celniej) czy on sam jest indyferentny. gdy idzie o to. czego pożąda, przed jeszcze zanim będzie po tym. gdy ««> wybrał tego pożądał; albowiem co się tyczy samego pożądania czy też władzy pożądania, to jest ona in-dyferentna jak wszystkie inne władze.

(folio 124]

* Czyny wiodące do nieba są w mojej mocy. jeśli ich chcę. 160

przeto chcę ich chcieć.

- [ Poddać badaniu] zagadnienie postępu wielu woli in in- lei

fmit urn.

. W tym matematyka ma przewagę nad metafizyką i morał- 162 nością; jej definicje, złożone ze słów jeszcze nieznanych uczniowi, nie są przedmiotem sporu; natomiast słowa stosowane w metafizyce i moralności są zazwyczaj wszystkim znane, toteż ich definicje mogą dawać sposobność ku temu. by podawano je w wątpliwość.

i Krótka, oschła metoda matematyki nie sprawdzi się w meta- 163

M fizyce i etyce. Albowiem, gdy idzie o twierdzenia matematyczne. ludzie, nie mając jeszcze w tej materii wyrobionego zdania, są pozbawieni wszelkich przedsądów, wszelkich powziętych zawczasu opinii, którym trzeba by stawić czoła. Nie jest tak zaś w dwóch pozostałych, wspomnianych naukach. Człowiek musi w nich nie tyl-