�egna�ek9

r Kondu Primy .ojł.cliyiJM. •’] Mr/ju.Mali)** op en,i 122.

III

pomacmctyth i poleceń uberunkowujc myfaic uczniów na ich rozwiązuję Deanowie pobudzam pytaniami wysuwyą hipotezy, a następnie wspólnie z nauczy, octan dążą do ich weryfikacji, a tyra samym do rozwiązywania poszczególnych problemów Tak zorganizowana pogadanka stanowi namiastkę procesu badawczego, Wymogu jednak od nauczyciela posiadania dużych umiejętności metodycznych, a od uczniów pewnej wiedzy (choć niepełnej). Poddania ponadto więcej czasu niż op&, wiądanie czy wykład i dlatego w tej wersji rzadko jest stosowana

Pogada n ku syntezDjąco-utrwilająca polega na odpowiednim usystematyzowaniu uprzednio zdobytej wiedzy, dokonaniu stosownych uogólnień orujej powłóczeniu w celu jak najtrwalszego jej zachowania w pamięci. Stawiane w tym celu pytana powinny wymagać od uczniów posługiwania się wcześniej zdobytą wiedzą, odpowiedniego zestawieniu i porównywania faktów, uogólniania posiadanych informacji i wyciągania z nich wniosków.

Ten rodzaj pogadanki powinien występować na każdej lekcji poświęconej przekazywaniu nowych treści; ale także na lekcjach służących wyłącznie podsumowaniu i utrwalaniu pewnych partii materiału programowego.

Pogadanki kontrolne stosowane są w celu sprawdzenia stopnia uozunena przez uczniów świeżo przedstawionej im wiedzy, jak i również stopnia opanowania jakichś większych części realizowanego programu danego przedmiotu. Mogą więc występować na każdej lekcji (zajęciu) lub sporadycznie po przerobieniu jakiegoś działu lub charakterystycznego fragmentu programu, pod koniec semestru lub roku szkolnego. Pierwsze z nich powinny służyć nic tylko celom kontrolnym, ale może nawet bardziej wykryciu braków i błędów w wiedzy uczniów w celu ich natychmiastowego uzupełnienia i usunięcia. Natomiast drugie - przyjmują formę sprawdzianów ustnych, a więc ich celem jest przede wszystkim spraw dzenie poziomu posiadanej wiedzy, a w następstwie tego dokonanie oceny, czyli wystawienie odpowiednich stopni.

Skuteczność pogadanki kontrolnej zależy bezpośrednio od rodzaju stawianych pyHś. hlórt - aby spełniły    funkcję dydaktyczną - powinny:

-    wymagać od uczniów dłuższych wypowiedzi, a nie tylko potwierdzania lub zaprzeczania czegoś;

-    sprawdzać me znajomość wiedzy (faktów, zdar/cii. dat itp), ale jej zrozumienie;

-    sprawdzać umiejętność posługiwania się posiadaną wiedzą;

-    1$ kierowane do calcj klasy (grupy), a nic do konkretnego ucznia;

-    być sformułowane jasno i jednoznacznie.

0.24. Wulałnlenie

Wyjaśnienie jako odrębna metoda kształcenia me jest wymieniam przez wszystkich teoretyków dydaktyki Wymienia ją m,in. T. Nowacki¹ i J. Pólturzycki¹.

W

jej nazwa wywodzi się od słowa .wyjaśniać”, któremu przypnywine jon ma stępujące znaczenie:

-    uczynić coś jasnym, czyli zrozumiałym;

-    rozwiewać wątpliwości, usuwać rncponwuniicnu.

-    uzasadniać, podawać powody, usprawiedliwiać itp.¹.

Wyjaśnieniem możni zatem nazywać metodę polegającą na więzi)ra określeniu (objaśnieniu) pojęć, faktów lub zdarzeń, na uczynieniu ich tnrfaj zraz* muiłym. Z metodą wyjaśniania mamy do czynienia zawsze, kiedy wprotadony nową terminologię lub zapoznajemy uczniów z nowymi zdarzeniami, zjawiskami, urządzeniami. Wyjaśnienie polega wówczas na zdetonowani wprowadzanych pojęć lub na pokazaniu związków przyczynowych charakteryzujących ta zjawisko lub zdarzenie, np. przyczyny wyładowań atmosferycznych czy wybuchu wojen światowych itp. Wyjaśnienie może polegać również na przedstawieniu mad działania jakiegoś urządzenia czy mechanizmu (np. wady działania tiinika elektrycznego czy spalinowego itp.), ale także na uwzględnianiu jakichś racji i stanowisko. zachowania się (np. zachowania się w ca w prowadzeni dyskusji, pan hymnu państwowego czy też zachowania się jakiegoś bohatera tanebego. narodowego itp.).

Metoda ta jest silnie powiązana z innymi metodami kształcenia, i zttaea z opisem, pokazem i dyskusją. Może być stosowana zarówno w ujęciach o charakterze teoretycznym, jak i praktycznym. Powinna poprzedzać zawsze pracę z podręcznikiem, tekstem lub instrukcją². Wyjaśnienie kojarzy się często u tatara uczniom zadań do samodzielnego wykonania, a szczególnie zadań do wykonania po zakończeniu zajęć (tzw, praca domowa lub nauka własna). Nauczyciel powinien tfc tylko przeznaczyć wystarczającą ilość czasu na postawienie zadania, ale także tu wyjaśnienie, jak należy go wykonać oraz sprawdzenie, czy zostało ono dobrze zrozumiane.

6.2.4. Opis

Opis jest metodą, która - podobnie jak wyjaśnienie - wy*pK łącznie z innymi metodami. Istota opisu sprowadza się óo chwkMjta przedmiotów. zjawisk, faktów i wydarzeń lub osób. Mole dotyczyć n ąjifeiftMl tycznych, charakterystyki klimatu czy krajobrazu, pmbicpi pnx«u pokarmów, zachowania się zwierząt i ludzi w określonych syuaejich. budowy ukłuto nerwowego człowieka, budowy mikroskopu p

Opis umożliwia podkreślenie istotnych cech pmtatów hm zjawisk (np barwy, kształtu i zapachu poszczególnych butów czy owoców), i ponidto ukierunkowuje i uściśla prowadzane obserwacje

1

Mały \lomkiwltpoldw.Q9 (i, s 1057.

2

^ł J. PóiturzjcU, op en. i 121