0002901

52 -

część tyle ile owies. Za to mączki ma 76—77 proc. swój wagi. Można czytać w opisach podróży, że miószkaócy stron, gdzie się żywią ryżem, zjadają go niesłychanie wiele. Nic to dziwnego, gdyż mu brak pożywnego glutenu. Z ryżu nie wypiekają tóż chleba w tóm znaczeniu co. u nas, tylko placki nieco wysuszone i sypkie.

Inna zagraniczna mączna roślina jest: „Kwinoa," u nas nieznana, wysoka na 4 stopy (l¹/* metra). Rośnie mianowicie w Ohili i Peru, gdzie ją na wielką skalę hodują, okrągłe ziarna są pożywieniem całych narodów. Jój mąka równa się mące owsianój.

I tak mają:

mąka kwinoi 16 pr.

19 pr.

5 pr.

60 pr.

100 pr.

mąka owsiana wody    14    pr.

glutenu    18    pr.

tłuszszu    6    pr.

mączki    62    pr.

100 pr.

Pożywna ta roślina jest prawdziwym darem niebios dla okolic górzystych, gdzie się żadne inne zboża nie udawają.

„Żyto gwinejskie" uprawiane w Iudyjach Zachodnich, jest cokolwiek mniój pożywne od pszenicy.

„Durra“ albo „Indyjskie proso," podobne do naszego prosa, rośnie w ludyjach, Egipcie i Srod-kowój Afryce. Co do poźywności równa się na-szćj pszenicy.

„Rośliny strączkowe," jako to: groch, bób, soczewica i inne, są bardzo pożywne i mają wiele pożywnćj substancyji węglikowój, która nie nazywa się (i nie jest) glutenem, tylko leguminą, która z wodą nie daje klejistego ciasta. Zawierają one owćj lęgu miny 23 proc., ale z braku glutenu mąka ich nie daje się na chlśb wy-piśkać.

Jak pożywne są rośliny strączkowe, pokazuje się z tego, że prócz wie la węgliku leguminy mają jeszcze około 20 pr. mączki. Ale właśnie to bogactwo w części pożywne czyni je mnićj stawne-mi. Leguminą z wapnem staje się prawie nie rozpuszczalną, dla tego nie można gotować gro-cbu w twardój, czyli wapiennej wodzie. Za to są. strawne, póki są świćże, lubo wtedy nie są tak pożywne.

Tak zwana kiszka grochowa (Erbsenwurst), składa się z grochowój mąki, rozgrzanśj w cieple 100°C. z dodatkiem okrasy, cebuli, soli i przypraw korzennych.

Oprócz wspomnianych dotąd trawiastych i strączkowych roślin znajdują się jeszcze drze--wa, które dają pożywienie podobne naszemu chlebowi.

„Sago." Jest to gatunek palmy, jak nasze drzewa owocowe wysokiśj. Tworzy ona główne

i.    »