0527

514

KATARZYNA (m. MICHAŁ BOLESŁAW); JANUSZ; MAŁGORZATA.

XI. 13. 13 a. 14.

Michał Bolesław.

Syn Zygmunta Kiejstutowica, książę litewski, urodził się przed r. 1406, zmarł otruty w Moskwie na krótko przed 10 lutego 1452 r. Żonaty przedtem z Anną, córką Ziemowita IV, i Eufemią, córką Bolesława Januszowica. Uzasadnienie tych dat por. XI. 11.

13 a. [Janus z].

Syna tego imienia daje Ziemowitowi IV Geneal. Mazow. Czart. I¹). Skądinąd nic o nim niewiadomo; na wszelki przypadek, dając nawet wiarę temu przekazowi, należałoby przyjąć, że Janusz ten zmarł rychło, jeszcze za życia ojca, albowiem o pozostałych po Ziemowicie IV synach mamy dokładne wiadomości dokumentowe z najbliższych czasów po jego śmierci. W takim zaś razie owa dokładność Geneal. Mazow. Czart. I, wymieniającej niniejszego syna, skądinąd nieznanego, byłaby dość dziwna, nie zna ona bowiem nawet niektórych takich synów Ziemowita, którzy ojca przeżyli, jak Trojdena II i Kazimierza II (XI. 8. 9.). Gdy nadto dodamy, iż rzeczony zabytek właśnie co do potomstwa Ziemowita IV podaje najbałamutniejsze wiadomości, dając mu syna Henryka (X. 12.), twierdząc, iż Ziemowit V ożenił się z Melsztyńską (X. 13. XI. 2.), jak nie mniej, iż Cymbarka wyszła za cesarza Fryderyka III (XI. 4.), snadno będziemy mogli przyjąć, że i niniejsza wiadomość o Januszu polega na nieporozumieniu czy omyłce; prawdopodobnie miany tu był na myśli Janusz Januszowie (X. 13.), którego Geneal. Mazow. Czart. I na właściwem miejscu nie podaje.

14. Małgorzata.

O Ziemowicie V (XI. 2.) wyraża się Długosz raz'²), iż zmarł bez sukcesora (nemo illorum .. . succes-sorem reliquit, mowa tu, obok Ziemowita V, o innych książętach mazowieckich); innym razem³), że nie pozostawił synów (absąue filiis). Zdaje się, że także i Geneal. Tomic.¹) miała na myśli brak potomstwa męskiego, wyrażając się ogólnikowo, iż Ziemowit V zmarł sine prole, ile że w ogóle zajmuje się ona tylko potomstwem męskiem książąt mazowieckich; z innych źródeł wynika niewątpliwie, że Ziemowit pozostawił córkę Małgorzatę.

Już sam Długosz^{2 3}) zna jego córkę tego imienia, przydając, iż była jedynaczką (unica filia). Córką Ziemowita mieni ją też Geneal. Mazow. Czart. III⁸). Podobnież w dokumencie Kazimierza Jagiellończyka z r. 1463 ⁷) jest mowa o Małgorzacie, córce księcia Ziemowita mazowieckiego; ponieważ Małgorzata ustępuje tu na rzecz Korony ziemię rawską, dzierżoną niegdy przez Ziemowita V, przeto wynika stąd, że o jego córkę tu chodzi. Zresztą przydane w dokumencie określenia, iż Kazimierz II i Włodzisław I (XI. 8. 10.) byli jej stryjami, a Ziemowit VI i Włodzisław II (XI. 15. 16.) jej braćmi stryjecznymi, stwierdzają powyższą iiliacyą genealogiczną w zupełności. Takąż samą filiacyą zawierają też dokumenty z lat 1465, 1466 i 1470^s); w pierwszym z nich Małgorzata nazwana znowu jedyną córką Ziemowita V.

Co do pytania, kto był jej mężem, znajduje się u Długosza sprzeczność. Raz⁹) twierdzi on, iż poślubioną była Konradowi Kantnerowi oleśnickiemu, innym razem¹⁰) wymienia ją jako wdowę po Konradzie Czarnym oleśnicko-kozielskim, o którym wiadomo, iż był synem Konrada Kantnera. Wątpliwość, której z obu wersyj dać pierwszeństwo, rozwiązuje już sam wzgląd na to, że córka Konrada Kantnera, Anna, była żoną Włodzisława I mazowieckiego (XI. 10.); gdyby Kantnerowi dać Małgorzatę za żonę, znaczyłoby to, że Włodzisław ożenił się z córką swojej synowicy, a więc z osobą o całe dwie generacye niżej ze sobą spokrewnioną. Zresztą Kantner umarł już r. 1439 ^u); ponieważ zaś małżeństv/o rodziców Małgorzaty przyszło do skutku co najrychlej r. 1433 (XI. 2.), przeto Małgorzata w roku śmierci Kantnera mogła liczyć w najlepszym

1

1) Por. str. 437 uw. 5.-2) Hist. Pol. IV. 346. — 3) Mon. Pol. VI. 626. — 4) Acta Tomic. VIII. 172. -

2

Hist. Pol. V. 340. — 6) Por. str. 437 uw. 5. — 7) Cod. epist. I. B. nr. 197. — ⁸) Rykaczewski, Invent. 345; Stron-

3

czyński, Wzory nr. 58. 61. — 9) Hist. Pol. V. 340. — 10) Ibid. V. 613. — 11) Grotefend, Stammtafeln III. nr. 5.