FizykaII35801

354

przypadkach, jeśli otwór soczewki, t. j. kąt, utworzony liniami, idącemi z głównego ogniska do górnego i dolnego końca soczewki, nie przechodzi 10 do 12 stopni. Skoro otwór jej znacznie jest większy, promienie brzegowe, t. j. padające na brzegi soczewki, po załamaniu schodzą się z sobą w punkcie G {Fig. 194),

	V
		:yr
”———
	_JUh ,
—		G
-—	'•'* ■/*
• -	w	t. \

Fig. 194.

bliższym środka optycznego, niż promienie środkowe, mające ognisko w punkcie F. To odchylenie punktu G połączenia się promieni brzegowych od głównego ogniska F promieni środkowych, nazwano podłużną aberacyą kulistości soczewek. Promień brzegowy VG lub WG odcina z prostopadłej do osi, postawionej w ognisku F\ kawałek FU, który się boczną aberacyą zowie, i wystawia promień koła, przez które przechodzą wszystkie promienie, między V i O na soczewkę padające. Aberacya ku* listości szkodzi czystości obrazów przez soczewki utworzonych, bo doskonale wyraźnym może być obraz tylko wtedy, jeśli każdy punkt jest w obrazie przedstawiony znowu jednym punktem, a dla aberacyi kulistości właśnie punkty przedmiotu tworzą małe kółka, które się w części nakrywają i na brzegach obraz niewyraźnym czynią. Zmniejszamy ją w edług potrzeby, umieszczając przed soczewką przeponę z okrągłym otworem we środku tak, aby przez nią tylko promienie środkowe przechodziły, a zatrzymane zostały te promienie, które się załamują P¹'²) brzegach soczewki. Jeśli soczewka do optycznych celów mabyc przydatną, musi mieć mały otwór. Ścisłe poszukiwania matematyczne *) uczą, że podłużna aberacya kulistości w soczew-

*) O bacz tom dodatkowy.