Image23

206

dnia 28 Sierpnia otrzymał nagrodę od Kościuszki zegarek złoty, równie jak i syn jego porucznik artylleryi: obydwa na jednej bateryi nie przyjąwszy pardonu, obok siebie polegli (*). Zginął przy nich młody ochotnik siedemnastoletni Antoni Wisłocki, który w pomienionćj bitwie pod Powązkami, pięknie się odznaczył. Przyłączywszy się jako ochotnik do walecznój brygady Kołyski, gdy wśród zaciętój walki, między piątą a szóstą godziną rano, mężny major Zuzuliń-ski został w bok postrzelony, Wisłocki uprowadza rannego z pola bitwy. W drodze z bateryi pruskiój dochodzą ich strzały: Zuzuliński kartaczem pod serce śmiertelnie ugodzony, a pod młodym ochotnikiem pada koń zabity. Wisłocki przesiada na konia majora: składa w bez-piecznem miejscu jego zwłoki: wyjmuje złoty zegarek, kieskę ze złotem i parę pistoletów: gdy nagle napadnięty został od trzech huzarów pruskich. Cełnemi strzałami z pistoletów, dwóch z nich kładzie trupem: trzeciego zmusza do ucieczki: i po tóm zwyeięztwie wprost udaje się do brygadyjera Kołyski, uwiadamia o walecznym zgonie majora i oddaje mu do rąk zegarek, kieskę i parę pistoletów, jako własność poległego Zuzulińskiego. Wisłocki na szańcach Pragi, należał do obrońców bateryi pułkownika Górskiego, i razem ze swoim dowódzcą poległ. Wszyscy mieli krzyże drewniane wzniesione na cmentarzu Pragskim, które z czasem zniszczały bez śladu.

I ten cmentarz choć dziś mały i szczupły, wiele tysięcy ciał mężnych wojowników w łonie swojóm ukrył, wiele zacnych i cnotliwych obywateli, równie jak polskich niewiast i drobnej dziatwy. Nie masz pomników starych, świadczących o miejsca spoczynku tylu znakomitych rodaków: pomięszały się ich kości razem i ułożyły bogatą warstwę w głębi Pragskiego cmentarza. Miałby on, jak zasłużył zajmującą swoją kronikę, z której tylko parę kartek podaliśmy, ale zostawiamy jej dopisanie, szczęśliwszemu po sobie następcy.

W dziecinnych lalach moich często zwiedzałem ten cmentarz z matką i ojcem. Tu bowiem spoczęli snem wieczystym rodzice matki mojej: Stanisław Zieńkiewicz z żoną swoją.

Zieńkiewicz urodzony na Litwie, mając lat 19 pokochał się w młodśj i urodnój pannie Juśkiewiczownie siedemnastoletniej, a zyskawszy wzajemność, gdy widział nieprzychylność rodziców, wykradł bohdankę swoją, i ślubem się połączył. Młodzi, szczęśliwi, mało o świat dbali: ale gdy zasoby jakie mieli wyczerpały się: trzeba było pomyśleć o smuinćj rzeczywistości. Pod’Lidą, przyjął więc obowiązek zarządu majątku: tu się urodziło im pierwsze dziecię Zofija, a matka moja. Po kilku lalach w chęci" poprawienia sobie losu, gdy starzy Juśkiewi-czowie pomarli, a stryj objąwszy majątek w opiekę, nic ze spadku przynależnego na żonę Zienkiewicza dać nie chciał: wyzuci ze spodziewanego majątku, przenieśli się do Warszawy. Kiedy Zosia zaczęła w dorodną pannę wyrastać, oddali ją jako biegle umiejącą dre&lować i haftować, na pannę respektową do siostry króla Stanisława Augusta wojewodziny Krakowskiej, mieszka-jącćj w pałacu obok Bernardynów (dziś dom Wernera). Z okien tego domu widziała krwawe sceny 1794 roku: patrzała na straszny pożar Pragi, gdy w tymże roku szturmem zdobytą została. Nie zapomnę nigdy wrażenia jakie miałem, gdy mi opowiadać zaczęła o dniu tym strasznym 4 Listopada: szczególnie gdy opisywała, jak zakonnice uchodząc w popłochu, śpiewając

(') Jest to ojciec i brat żyjącej dotąd senatorowej Józefy Z Górskich, małżonki Onufrego Wyczechow-skiego b. Dyrektora Kommissyi Rządowej Sprawiedliwości.