ABC78 Wiosna

EDISON

\

131 lat temu urodził się jeden z największych wynalazców, Amerykanin, Tomasz Alva Edison. Jemu zawdzięczamy wynalezienie żarówki, fonografu, ulepszenie telegrafu oraz wiele innych pożytecznych wynalazków.

Mały Tomek już od najwcześniejszych lat interesował się tech

niką. Był jeszcze małym chłopcem, gdy nagle ciężko zachorowała jego matka. Natychmiastowa ope-    Vl

racja okazała się konieczna. Jed-    i

nak zapadł już zmrok, a przy lampie naftowej żaden z lekarzy nie chciał się podjąć operacji. Wówczas nie było jeszcze oświetlenia elektrycznego. Mały Tomek, bardzo strapiony, wybiegł z domu. Zawołał swoich kolegów, podzielił ich na dwie grupy. Jedni chodzili po domach i wypożyczali duże lustra, drudzy — zbierali lampy naftowe o silnym płomieniu. Mały To- I mek ustawił przyniesione lustra wokół pro- J wizorycznego stołu o-peracyjnego, a pod nim umieścił rząd lamp naftowych. Lustra odbijały

światło i działały jak si I- * *

C

J i

r

ne reflektory. W pokoju było tak jasno, że lekarz przystąpił natychmiast do operacji.

Życie matki zostało uratowane.

Tomek jui od najwcześniejszych lat życia musiał zarabiać na utrzymanie. Praca jego polegała na sprzedawaniu gazet pasażerom jadącym pociągiem z Port-Huron do Detroit. Do stacji było dość daleko, pociąg odchodziło godzinie 7 rano.

Tomek więc musiał zrywać się wcześnie, lecz niestety nie miał budzika. Siostrzyczka jego. Betty, budziła się o świcie*, ale trudno jej było wstawać, by przejść do pokoju brata nie budząc matki, której — po chorobie — lekarz zalecił dłużej sypiać, Tomek poradził sobie bardze sprytnie; ze swojego pokoju przeprowadził sznurek i cały system bloków w ten sposób, że gdy rano Betty drgnęła za sznurek jego drugi koniec, przywiązany do nog Tomka, szarpał nim tak mocno, że mus ał się obudzić.

Tomkzi interesowało mnostwo r zeczy dziedziny techniki. Po rozprzedaniu swoich gazet pasażerom pociągu zamykał się w wagonie ba/ azowym, tam czytał książki z dziedziny fizyki i chemi i w ten sposób uczył się pasjonujących go przedmiotów. W podręcznym laboratorium, zainstalowanym w kącie wagonu, chłopiec robił różne

r

ciekawe doświadczenia. Kiedyś jednak zdarzył mu się przykry wypadek: na podłogę upadł kawałek płonącego fosforu. Powstał pożar. Straż kolejowa ugasiła ogień, ale Tomka wyrzucono z wagonu i zabroniono mu dalszych doświadczeń. Wtedy Tomek postanowił zostać telegrafistą. Nauczył siostrzyczkę posługiwania się alfabetem Morsego i z zapałem rozmawiał z nią pukając w ścianę. Gdy Tomek nadawał sygnały gwizdkiem, nawet z dużej odległości, Betty zawsze potrafiła wiernie odczytać jego słowa.

Pewnego wczesnego ranka Tomek stał na peronie stacji oczekując powrotu siostrzyczki, która spędziła kilka dni u swego wuja.

Nagle nadbiegł ktoś z wiadomością, że na skutek szalejącej w nocy burzy połączonej z nawałnicą zerwany został most kolejowy. Most był w niewielkiej odległości od stacji, ale maszynista dojeżdżając nie mógł go widzieć. Przed nim był zakręt, a ponadto zasłaniała go wysoka stroma góra porosła drzewami. Zaczęły się straszliwe chwile oczekiwania. Pociągowi groziła niechybna katastrofa. Jak u-przedzić maszynistę w ciągu kilku minut, które pozostały do nadejścia pociągu ? W owym czasie nie wynaleziono jeszcze radia, którym dziś możemy porozumiewać się z maszynistą podczas biegu pociągu.

IDA ŁOS

Panika ogarnęła ludzi oczekujących na peronie. Podnieceni biegali bezradnie krzycząc i gestykulując. Nagle z oddali dało się słyszeć ciche dudnienie i miarowy stukot nadjeżdżającego pociągu.

Wtem z tłumu wybiega Tomek, zdecydowanym ruchem wdrapuje się na stojącą na stacji lokomotywę i gwizdkiem zaczyna nadawać alarmowe sygnały. Telegrafuje alfabetem Morsego. Powtarza wciąż jedno zdanie: „Zatrzymać pociąg! Most zerwany... Zatrzymać pociąg! Most zerwany... Zatrzymać pociąg...”

Tymczasem w pociągu nikt nie zdaje sobie sprawy z grożącego niebezpieczeństwa. Maszynista spokojnie obserwuje pracę lokomotywy, która w tym miejscu — jak zwykle — zwalnia swój bieg, gdyż droga podnosi się znacznie w górę, następuje zakręt, a za zakrętem jest most.

Jednocześnie Betty wygląda przez okno i nagle do uszu jej dobiegają znajome sygnały. Bez trudu odczytuje słowa... Zrywa się i przerażona krzyczy z całej siły: „Most zerwany! Zatrzymać pociąg! Tomek sygnalizuje!”

Wuj Betty wie, że alarm jest prawdziwy. Zrywa się i poprzez wagony pędzi do maszynisty. Jeszcze kilkaset metrów oddziela pociąg od mostu. Maszynista hamuje... pociąg zwalnia .. gwałtowne szarpnięcie ... i wreszcie staje. Wszyscy są uratowani.

W nagrodę Tomka przyjęto do pracy jako telegrafistę. Zaczął się nowy etap w jego życiu.

teł»6te OrWoźoziA f^RZN —

WMAZAd nitką do kartonu

VWVt<%CZNtfci. PRZWCISNIĘCiE BLASZKI spowoduje wcią&nięcie crwożdzia DO W Kł t; TRzA R.UR.K.I

MjedwuucwiAf

Orwo -Rłc-j wiEeciww OftTBŁEAt Ncimaetc *-US WlEC-

'v^rEtKieu

(

y ©CIANIcl Mlf-

>\\---f £>2S oTwoekAMi

1U I PRZCcJNAMH 1\ / SCHZOCHtcie*(

1 Nr ABS POWSTAŁA

I l\ PoctuiNA l—/ \ SZPARKA

DRucmnn_HAC2s fc.

&UMk/V

WORKA iGtELlTDWA NASADZONA NA D łS UT

ptteczkA

PłiSfr-fteNJ

OrOWA

i*o f^az^ciimęau

DiwitHENICI k-cto tOŁM W ©<i>fc,

I SZMBtetM OE3 Puszczeniu PlteCZfcA JbS-

TANie wwsnwe

łona w g<Sr^

balon __

■i^jz^teHi Sł^i (WyOO^tei^e

®d_Vtojiifaux\

6 rurek c/o uapofoie .. }m I/sfewek ty O er*) pm/s?ifłueJ> cfo krążka gąbki

obtrafu/a krążki po zło żeni a razem zeszyć /ab ok/e/ć k/e/em o/o gum/

słupek z rurki /ab /isieurkf przeszyty aa kropka

^krążki gumowe/ gadki tyb gumy porowa fej

kO/ko i aru/u

ko/or-owy rzur/er/ak przyszyty cło rurek

Tu .    ..

u/uunercic

otworki

/Mocny cienki _t szpagat

)

Ruck obrotowy kotko j&ouGtafe przez skręcanie i rozkręcanie szpagatu, rt/tmicmie rozda ganego i zwa/ztzanego rękoma

Tajemnicze pudełeczka

Zachęcam Was do nauczenia się sztuki, którą tu opisujemy, gdyż jest ona bardzo prosta i łatwa do pokazania, a przy tym efektowna. Zresztą osądźcie sami.

Sztukmistrz kładzie na stoliczku lub krzesełku dwie kartki papieru. Na jednej, leżącej na przykład z lewej strony, narysowany jest trójkąt, na drugiej — okrąg.

Na kartkach stawia dwa identyczne pudełeczka (mogą być puste pudełeczka po zapałkach) z wysu

niętymi prawie do końca szufladkami. Na frontowej ściance szufladki leżącej na kartce z trójkątem przylepiony jest wycięty z żółtego papieru trójkąt, a na drugiej, leżącej na kartce z okręgiem — czerwone kółko. Na pudełeczkach sztukmistrz kładzie wycięte z tekturki trójkąt i krążek.

Na pudełeczku z trójkątem leży więc trójkąt, a na pudełeczku z kółkiem — krążek.

Na oczach kolegów oglądających pokaz sztukmistrz wrzuca do wnętrza pudełek leżące na ich wieczkach wycinanki i zamyka szufladki. Można jeszcze poprosić kolegów o przewiązanie pudełeczek nitką, aby wysunięcie szufladek nie było możliwe.

Sztukmistrz podnosi oba pudełeczka, przykłada je do obu skroni, chwilę tak trzyma, po czym kładzie z powrotem na stole na poprzednich miejscach. Prosi o rozcięcie nitek, wysuwa kolejno szufladki i wyjmuje z lewej (tej oznaczonej trójkątem)... krążek, z prawej (oznaczonej kółkiem) — trójkąt.

Trójkąt z krążkiem w tajemniczy sposób zamieniły się miejscami w zawiązanych pudełeczkach! To wprost niemożliwe — powiecie. Tak, wydaje się to wręcz niemożliwe dla widzów, lecz nie dla znających tajemnicę...

Odkryjemy ją przed Wami.

Wyjaśnienie

Cała tajemnica tkwi w tym, że każde pudełeczko ma na jednej z czołowych ścianek szufladki przylepiony żółty trójkącik, na drugiej zaś — czerwone kólkol Teraz jest już chyba wszystko jasne. Pozostaje tylko przećwiczyć sposób ujmowania pudełeczek palcami oraz zamianę miejscami i to tak, aby po odłożeniu oba pudełeczka były ustawione odwrotną stroną do widzów. Trzeba to zrobić tak, by widzowie nie zorientowali się, że pudełeczka zamieniły się miejscami i... że zostały odwró-mi zwróconymi w stronę widzów.

Pozornie nic się nie zmieniło w ustawieniu pudełeczek: to, na którego ściance koledzy widzą trójkąt, stoi na kartce z trójkątem, to z kółeczkiem — na kartce z okręgiem. Faktycznie jednak jest odwrotnie: we wnętrzu lewego pudełeczka leży krążek, w szufladce prawego — trójkąt.

Uwaga praktyczna: Najważniejszym momentem w pokazie sztu-

cone. Jak to zrobić? Po zamknięciu szufladek i przewiązaniu pudełeczek nitką należy lewe pudełeczko ująć palcami prawej dłoni zakrywając nimi żółty trójkącik (kciuk zakrywa kółko z drugiej strony), podnieść rękę z pudełkiem, a następnie lewą ręką zrobić to samo z prawym pudełeczkiem. Stawiamy następnie na kartkach papieru oba pudełeczka równocześnie, trzymając dłonie kciuka-ki, decydującym o jej powodzeniu, jest wzięcie pudełeczek ze stołu.

Konieczne jest uchwycenie właśnie lewego pudełeczka palcami prawej dłoni, a w chwilę później prawego pudełeczka palcami lewej dłoni. To skrzyżowanie rąk powoduje, że widzowie nie zorientują się, iż wtedy dokonuje się zamiana miejsc.

WASZ MAG

Ui i i i %i i

KARTON

KARTONOWA

TOR MA (ZROBIĆ 1S SZTUK)

OorowA KOSTKĘ POMALOWAĆ

KUBECZEK JEDNORAZOWI QO UŻYTKU_

MASA GIPSOWA (ROZROBIĆ WSYPUJĄC DO ĆWU RU SZKLANKI WODY l5 PŁASKICH ŁYŻECZEK CflPSU / DOBRZE WYMIESZAĆ)

HUKA

LUB GUMKA

NAWII :Kcd „ OCZKA " OSTRZEM HOZYCZEK

ZESTAW KUb/t A DO GRY W DuMLNO

JAK cjKAć w IHJWUNO* JA nr Al /Arę !

Odgadnij

Zdarza się_t że ta sama nazwa ma kilka znaczeń.

Połączcie parami narysowane na stronie 16 różne przedmioty o tych samych nazwach.

*************************************

cłfioscjcd 'ouiuiop Męsnqaj aiutzbiMZoy

— ot ! 9    — 8 ! 9 *un8aiq j i £ ^aciopuo6 — 6 • I 'ijaujaz — £. | |

INDEKS 35 100

* * *

91 m}£ >z aiunbMzou

Wydawca Wydawnictw Czasopism Technicznych NOT Adres. Warszawa 1. ul Czackiego 3/5 nr kodu 00 ?50. lei^- 21-21-12 Redaguje kolegium Kalejdoskopu Techniki Rysunki wykonali- E Ciecierski. B. Kosacki. M. Kościelniak. M Sybilski. M Teodorczyk, W Torbus. W Wajnerl

0