Magazyn6
0701

CŁA

699

dów fiskalnych, od towarów, których produkcja stanowi monopol naturalny danego kraju (korek, nawozy naturalne, pewne rodzaje rud), 2) ze względów protekcyjnych, celem utrudnienia wywozu i uprzywilejowania krajowego przemysłu przetwórczego (np. drewno olszowe w Polsce, celem poparcia krajowego przemysłu dyktowego — Rosja Sowiecka w tym przypadku dochodzi nawet do zakazu wywozu), 3) w niektórych krajach, w okresie spadku waluty krajowej, celem zapobieżenia wykupywania przez zagranicę pewnych surowców i artykułów spożywczych, a nawet wyrobów gotowych po cenach zbyt niskich, dopóki wzrost cen nie wyrówna zniżki waluty (w Polsce w tym celu przed 1924 r. stosowano opłaty wywozowe), 4) w niektórych krajach, jako pośredni środek zorganizowania eksporterów, względnie przeprowadzenia standaryzacji wywozu; Polska wprowadziła w tym celu cła wywozowe organizacyjne na niektóre zwierzęta, produkty mięsne, drzewo, a nawet konfekcję, a cła wywozowe standaryzacyjne na nieoczyszczone i niesortowane pierze, puch, szczecinę, jaja, masło. Cła w tym ostatnim przypadku mają charakter formalny, gdyż nie są pobierane (system zwolnień od cła wywozowego za pozwoleniami Min. Skarbu, lub zaświadczeniami Min. Przemysłu i Handlu, względnie odpowiednich organizacyj) jeżeli dany towar odpowiada określonym wymaganiom (cła standaryzacyjne), lub jest wywożony przez określonych eksporterów i organizacje (cła organizacyjne). Rząd polski w prawie celnem z 1933 r. otrzymał pełnomocnictwo do wprowadzania ceł wywozowych w drodze rozporządzeń administracyjnych.

literatura: „Deutsche* Handelsarchiv^u. Berlin, za róint lata. Eaalen J. B.: Die Politik des auswdrtigen Handels. Stuttgart 1926. — Von tana - Russo: Traiti de politiąue commer-ciate. Paris 1908. — Izba Przemysłowo-Handlowa w Poznaniu. Podręczna Encyklopedia Handlowa. Poznań 1931. — Korzon Tadsumzg Wewnętrzne Dzieje Polski za .SfamfffauTa Augusta. Kraków i Warszawa 1897. — Królikowski S. Fr.j Charakterystyka taryf celnych w Polsce (1919—1926). Odbitka z wydawnictwa Min. Przemysłu t Handlu: Materjaly do nowej taryfy celnej. Warszawa 1928. — Tenia W sprawie metody obliczania stawek celnych. Wydawnictwo tygodnika Przemysł i Handel. (Obecnie Polska Gospodarcza). Warszawa 1927. — Kutrzeba Słanislatc: Taryfy celne t polityka celna w Polsce od XIII do XV w. Ekonomista. Warszawa 1902. — ŁeteW-ski Jan St.: Zasady ekonomji politycznej. Warszawa 1934.— List Friedrich: Das nationdle, System der politischen Oko-nomie. Fiinfte Auflage. Jena 1928. — Polskie Ustawodawstwo Celne. Wyd. Stowarzyszenia Urzędników Skarbowych Rzeczypospolitej Polskięj. Warszawa 1935. — Reboud P.s Prócis d'4conovne politiąue. Paris 1925. — Riedl RDie MeistbegUnstigung tn den europdischen Handelsrertrdgen

Wien 1928. — Rulkoicmki Jan: Zarys gospodarczych dziejów Polski to czasach przedrozbiorowych. Poznań 1923. — JRy-baraki Romom Handel i polityka handlowa Polski w XVI stuleciu. Poznań 1928.

II. Granice celne państwa.

Granicą celną prawo celne (rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 ^r- ⁰ prawie celnem — Dz. U. R. P. Nr. 84, poz. 610) nazywa granicę obszaru celnego; granica polskiego obszaru celnego obejmuje terytorjum (polityczne) Państwa Polskiego wraz z terytorjum Wolnego Miasta Gdańska.

Granica celna jest synonimem linji celnej.

Granicę celną od strony morza stanowi lin ja styku lądu stałego z morzem; przy wejściach do portu granicę celną stanowi linja, łącząca najdalej ku morzu wysunięte części lądu lub urządzenia portowe (mola, pomosty i t. p.), w szczególności linja, łącząca cypel Helski z cyplem Redłowskim, jest granicą celną, przeto zatoka Pucka, zamknięta tą linją, stanowi wody wewnętrzne.

Cechą charakterystyczną obszaru, objętego granicą celną, jest jednolitość ustawodawstwa celnego (w tern i taryfy celnej) i skutkiem tego zniesienie wewnętrznych granic celnych. W przypadku, gdy granica celna nie pokrywa się z granicą polityczną i w skład obszaru celnego wchodzą różne terytorja polityczne, jak to ma miejsce na polskim obszarze celnym (Rzeczpospolita Polska i W M. Gdańsk), jednolita naze-wnątrz granica celna i zniesienie wewnętrznych granic celnych nie oznacza jeszcze cał kowitej swobody obrotu towarowego wewnątrz obszaru, gdyż zależnie od umownego stanu prawnego mogą istnieć odmienne na różnych terytorjach politycznych przepisy monopolowo-akcyzowe, weterynaryjne i t. d., które, pomimo nieistnienia wewnętrznych granic celnych, mogą utrudnić ruch pomiędzy różnemi jednostkami poli-tycznemi, objętemi tą samą granicą celną.

Znane są przykłady i odwrotnej sytuacji: pewne tereny, należące do danego państwa, są wykluczone z jego granic celnych, stanowiąc t. zw. wyłączenia celne. Do wyłączeń celnych nie należą t. zw. wolne obszary celne, które, podług polskiego prawa celnego, są ustanawiane na obszarze celnym; rozróżnienie to nie ma jednak znaczenia praktycznego, gdyż zgodnie z temże prawem, towary zagraniczne, przywożone do wolnego obszaru celnego, nie podlegają na-