Magazyn67001

366

KONSUMCJA — KONTROLA PAŃSTWA

The Economics of Consumption. New York 1928.— Wirming-haua A.: Die Lehre von der Konsumtion inihrem Verhaltni8s zur Produktion. „Entwickelung der deutschen Volkswirtschaft im 19 JahrhBd. I. Leipzig 1908. —• Zweig F.: Finansowanie konsumcji. Kraków 1930.

Włodzimierz Hagemejer.

Kontrola państwa.

Zakres działania K. P. obejmuje kontrolę gospodarki państwa pod względem finansowym, t. j. administracji we wszystkich jej dziedzinach, przedsiębiorstw i funduszów państwowych oraz dodaną przez Konstytucję kwietniową kontrolę gospodarki związków prawno-publicznych. Nadto należy do zakresu działania K. P. coroczne badanie państwowych zamknięć rachunkowych, łącznie z przedstawieniem Sejmowi wniosku

0    absolutorjum dla Rządu, albo jego odmówienie, wreszcie wyrażenie zgody na brzmienie wszelkich przepisów rachunkowo-kaso-wych dla państwowej administracji, przedsiębiorstw i funduszów (Konst. art. 77, ust. z dn. 3. VI. 1921 r. art. 12).

Kontrola parlamentarna działa w Polsce niezależnie od K. P. przez uchwalanie budżetu po dyskusji w Komisjach i na pełnych zebraniach Sejmu i Senatu, przez prawo interpelacji ministrów, zatwierdzanie zamknięć i udzielanie absolutorjum, przez kontrolę długów Państwa, pociąganie ministrów do odpowiedzialności parlamentarnej

1    konstytucyjnej.

Kontrola administracyjna również działa w Polsce niezależnie od K. P. przez organy rachunkowe, rewizyjne i inspekcyjne władz II i III instancji, w niektórych ministerstwach przez osobne organy — jak Korpus Kontrolerów Ministerstwa Spraw Wojskowych, Biuro Inspekcji Ministerstwa Skarbu, Komisję Rewizyjną monopolów państwowych, Biuro Inspekcji finansowej przemysłu przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu, Główną Inspekcję Komunikacji, Wydziały kontroli dochodów kolejowych, Izbę Kontroli rachunkowej Poczty i Telekomunikacji.

Zasadami ustroju K. P. jest niezależność od Rządu, niezawisłość członków ko-legjów, odpowiedzialność prezesa podług zasad odpowiedzialności ministrów i kole-gjalność (Konst. art. 77).

Niezależność od Rządu wyraża się w tern, że prezesa Najwyższej Izby Kontroli mianuje Prezydent, bez wniosku Rady Ministrów na zasadzie swoich prerogatyw z art. 13 Kon stytucji kwietniowej a na wniosek prezesa mianujeczłonków kolegjum Najwyższej Izby, oraz prezesów Izb Okręgowych. Nominacja zaś wszystkich innych urzędników należy do Prezesa. Cała zresztą dziedzina osobowej administracji jest usunięta z pod wpływu administracji rządowej. Tylko w dziedzinie budżetowej istnieje przy obecnym stanie ustawodawstwa pewna zależność od Min. Skarbu (Konst. art. 59 i powtarzający się przepis każdorocznej ustawy skarbowej

0    zawieszeniu praw Prezesa do przenoszenia kredytów). Również odwołanie prezesa

1    członków kolegjum Najwyższej Izby należy do Prezydenta R. P., co podług Konstytucji marcowej mógł uczynić tylko Sejm, uchwalając ich usunięcie większością */_B głosów. Nieusuwalność prezesa i członków kolegjum Najwyższej Izby została w Konstytucji kwietniowej zniesiona.

Niezawisłość w sprawowaniu urzędu nie jest bliżej w Konstytucji kwietniowej określona. Ustawa z dn. 3. VI. 1921 r. (art. 30) mówi o korzystaniu z ustawowych przywilejów sędziów przez członków kolegjów. Działalność zatem urzędową (przeprowadzanie kontroli oraz glosowanie w kolegjum) sprawują członkowie kolegjów niezawiśle od swojego przełożonego, tern bardziej od obcej władzy. Działalność ta nie powinna mieć wpływu na ich odwołanie, na awanse lub na przeniesienie; odpowiadają dyscyplinarnie przed specjalnym kompletem Sądu Najwyższego; do pociągnięcia ich do odpowiedzialności karnej (sądowej i administracyjnej) z powodu tej działalności i do pozbawienia ich wolności potrzeba uprzedniej zgody prezesa N. I. K. (Dz. U. R. P.

0    ustroju sądów z dn. 6. II. 1928 r., Dz. U. R. P. 1932/102/863, art. 79, 81, 102 § 1, nie § 2 i art. 110, które nie są przywilejami sędziowskiemi).

Odpowiedzialność prezesa za prawidłowy bieg spraw w K. P., ustalona podług zasad odpowiedzialności ministrów, istnieje wobec Prezydenta R. P., który go może każdej chwili odwołać, gdy straci jego zaufanie (Konst. art. 13), wobec Sejmu, który może zażądać jego ustąpienia (Konst. art. 29)

1    przed Trybunałem Stanu, za umyślne na ruszenie Konstytucji lub innego aktu ustawodawczego w związku z urzędowaniem (Konst. art. 30).

Organizacja K. P.: Najwyższa Izba kierowana jest przez prezesa, którego zastępuje dwóch wiceprezesów; prezes wydaje