Magazyn60101

697

LUDNOŚĆ

Przyczyny wywołujące poronienia można podzielić na trzy grupy: wady organiczne lub stan zdrowia kobiety ciężarnej, przyczyny zewnętrzne niezależne od woli osób zainteresowanych, wreszcie celowa ingerencja. Niezależnie od przyczyny częstość występowania poronień ma podstawowe znaczenie przy ocenie stopnia wyzyskania zdolności rozrodczej kobiety. Przyczyna wywołująca poronienie należy do zagadnień zdrowotności publicznej; celowa ingerencja, wywołująca sztuczne poronienie, bywa często jednym z najpowszechniej stosowanych środków ograniczania potomstwa i stanowi doniosłe zagadnienie polityki ludnościowej.

2. Płeć noworodków. Pewna niedokładność danych statystycznych może powstać wtedy, gdy niejednakowa jest kompletność rejestracji urodzeń chłopców i dziewcząt, np. gdy bardziej jest przestrzegana konieczność rejestracji dzieci płci męskiej, aniżeli żeńskiej. Drugą przyczyną, która może zniekształcić stosunek liczbowy płci w statystyce urodzeń, jest opóźnianie zgłoszeń, o ile dzieci zmarłe przed zgłoszeniem nie są następnie wciągane do rejestru urodzeń. Ponieważ umieralność chłopców bezpośrednio po urodzeniu jest większa od umieralności dziewcząt, do tablic statystycznych trafi wówczas stosunkowo większa liczba noworodków płci żeńskiej, aniżeli męskiej. Ogólnie można przyjąć, że zniekształcenia statystyki na niekorzyść płci żeńskiej są prawdopodobniejsze, aniżeli zniekształcenia w kierunku przeciwnym.

Z temi zastrzeżeniami można przyjąć za ustalone następujące fakty, i) Istnieje stała, choć niezbyt wielka, nadwyżka liczbowa urodzeń chłopców nad urodzeniami dziewcząt. W krajach, dla których istnieje prawidłowa statystyka urodzeń, nie są znane wia-rogodne fakty stałej nadwyżki liczbowej urodzeń dziewcząt. 2) Nadwyżka chłopców dotyczy zarówno noworodków żywych, jak noworodków martwych, jest jednak o wiele wyższa u noworodków martwych, aniżeli żywych. Statystyka poronień, o ile była prowadzona, wykazywała przewagę płodów płci męskiej jeszcze o wiele większą, aniżeli wśród noworodków martwych. 3) Nadwyżka urodzeń chłopców nad urodzeniami dziewcząt jest w określonych i niezmiennych warunkach wielkością bardzo stateczną; odchylenia, które występują w mniejszych grupach, dadzą się zazwyczaj całkowicie wytłumaczyć działaniem przypadku (odchylenia „losowe"). 4) W różnych warunkach (np. w różnych krajach) nadwyżka urodzeń chłopców może być różna, aczkolwiek niektóre różnice dadzą się wytłumaczyć różną dokładnością statystyki urodzeń. Stosunek liczbowy noworodków różnej płci ulega również zmianom w czasie. Szczególne okoliczności wywołują niekiedy zakłócenie zwykłego stosunku liczbowego płci noworodków. Tak np. w czasie wielkich wojen nadwyżka urodzeń chłopców wzrasta. Ostatnia wojna światowa wykazała tę nadwyżkę nietylko w krajach bezpośrednio uczestniczących w działaniach wojennych, ale i w niektórych krajach neutralnych, dotkniętych pośrednio skutkami wojny. Charakterystyczne jest również, że nadwyżka urodzeń chłopców trwa przez pewien czas po zakończeniu działań wojennych.

Mimo bardzo obfitej literatury zarówno lekarsko-biologicznej jak statystycznej dotychczas nie wyjaśniono w sposób definitywny ani mechanizmu powstawania płci, ani przyczyn warunkujących zmianę stosunku liczbowego płci przy urodzeniach.

Z punktu widzenia demografj i ważne jest stwierdzenie istnienia przybliżonej równowagi płci przy urodzeniach, z pewną nadwyżką płci męskiej; ten stan rzeczy, w związku z przebiegiem umieralności obu płci, warunkuje strukturę ludności pod względem płci.

Tabl. 2 podaje stosunek liczbowy urodzeń chłopców do urodzeń dziewcząt w tych samych państwach, które uwzględniono w tabl. 1. W państwach tych rejestracja urodzeń obu płci może być uważana za ścisłą. Różnice pomiędzy państwami są bardzo małe. Wojna światowa wywołała najwyraźniejszą zwyżkę stosunku w Niemczech, gdzie ta zwyżka, nieco osłabiona, przetrwała aż do lat ostatnich. — Liczby otrzymane mogą uchodzić za typowe również dla innych państw europejskich, tak, iż można przyjąć wśród ogółu urodzeń do 106 urodzeń chłopców na 100 urodzeń dziewcząt, wśród urodzeń żywych ok. 105. Ta nadwyżka jest obecnie przeważnie większa, aniżeli przed wojną. Natomiast wśród urodzeń martwych nadwyżka nieco się zmniejszyła.

45

Encyklopedia nauk politycznych.