Magazyn63901

835

MADAGASKAR

Madagaskar.

i. Położenie, ukształtowanie, struktura geologiczna i klimat. 2. Ludność. 3. Struktura gospodarcza. 4. Uwagi historyczne.

1.    Położenie, ukształtowanie, struktura geologiczna i klimat. M., czwarta pod względem wielkości wyspa świata, politycznie stanowiąca kolonję Francji, leży przy wschod-niem wybrzeżu Afryki, od której oddziela ją cieśnina Mozambicka. Ma ona kształt wydłużonego owalu w kierunku południkowym, przyczem długość jej wynosi 1 625 km — największa szerokość 580 km.

Obszar M. wynosi 612000 km⁵ (łącznie z dependencjami, obejmującemi szereg drobnych wysp — 616453 km*), a zatem więcej niż Francji i Belgji razem wziętych.

Geologicznie M. jest lądem starym i podobnie jak kontynent afrykański zbudowanym z formacji paleozoicznych. Większa część wysjty nosi charakter wyżynno-górski, przyczem główny grzbiet górski biegnie stosunkowo blisko wybrzeża wschodniego, ku któremu stromo opada. Spadki zboczy zachodnich są łagodniejsze, a obszary nizinne pokryte aluwjami są dość rozległe, w przeciwieństwie do wybrzeża wschodniego, gdzie jest ich niewiele. W kierunku zachodnim spływają też główne rzeki wyspy, z których najważniejszemi są: Betsiboka i Man-goky. Najważniejszy szczyt M. Tsarantana-na ma 2 880 m wysokości.

Klimat M. znajduje się pod wpływem monsunu wiejącego od oceanu Indyjskiego, który obficie zrasza dowietrzną część wyspy, gdzie spada rocznie do 3 m deszczu. Wewnątrz kraju ilość opadów jest mniejsza (1 400—i 500 mm). Nie brak jednak na M. obszarów w opady bardzo ubogich. Roczne amplitudy termiczne na gorących obszarach nizinnych bardzo małe (4—7⁰) wzrastają z wysokością tak, że klimat wyżyny Europejczyk znosi zupełnie dobrze. Naogół na M. wydziela się 4 okręgi klimatyczne: wschodni, środkowy, zachodni i południowy; z tych tylko środkowy nadaje się do stałego pobytu dla Europejczyków.

2.    Ludność. Ludność M. wynosiła w r. 1932 — 3 759 000 mieszkańców, w tern Europejczyków 25 500; średnio na 1 km¹ przypada zatem zaledwie 6,1 osób. Najgęściej zaludniona jest środkowa kraina Imerina, niektóre zaś okręgi środkowe i zachodnie są bardzo rzadko zaludnione.

Określenie ludności tubylczej jest trudne, gdyż napływała ona w różnych epokach z kilku stron. Jedną z najstarszych immi gracyj jest malajsko-polinezyjska t. zw. Malgasze. Po nich przybyli Arabowie a prawdopodobnie też Fenicjanie i Żydzi oraz Hindusi. Dodatni element immigracyj-ny stanowili Malajczycy, głównie Jawań-czycy, przybyli w połowie XIV w na stronę wschodnią, skąd przesunęli się następnie do krainy Imerina. Tam zasymilowali się z ludnością tubylczą; są to dziś plemiona Andrja-na i Howa. Ponadto zamieszkuje M. znaczniejsza ilość murzynów afrykańskich, potomków byłych niewolników oraz metysów W ostatnich dziesiątkach lat przybyła znaczniejsza ilość Azjatów, głównie Hindusów i Chińczyków. Z Europejczyków najwięcej jest Francuzów, pośród których prawie połowa jest już urodzona na M. Prócz nich jest nieco Anglików, oraz Greków i Norwegów.

Na całej wyspie w użyciu jest jeden język, wykazujący małe odmiany djalektyczne w poszczególnych dzielnicach, ale tylko narzecze Howa posiada swoją pisownię.

Pod względem wyznaniowym panuje wielka różnorodność. Podstawą życia religijnego u plemion przybrzeżnych jest ani-mizm, bardzo podobny do spotykanego u murzynów afrykańskich. Niektóre plemiona są pod silnym wpływem islamu, część zaś ludności przyjęła chrześcijaństwo. Stolicą M. jest malownicze miasto Tanana-rive (w r. 1931 102 000 mieszkańców, w tem około 6000 Francuzów). Głównemi portami są: Tamatave (23 500 m), połączony koleją ze stolicą, Madżunga (22 000 m) i Tulear (16 000 m).

3. Struktura gospodarcza. Lasy kiedyś pokrywające */» obszaru wyspy, pokrywają dziś zaledwie 13,5%. Wśród licznych gatun ków drzew, rosnących na M. najcenniejsze-mi są: heban czarny, palisander, akacja i drzewo sandałowe. Poza tem lasy dostarczają jeszcze kauczuku, gumy żywicznej, zwanej u nas gumą arabską, papki drzewnej, nasion oleistych oraz garbniki. Wszystkie te produkty stanowią artykuły wywozowe. Rolnictwo jest podstawą gospodarki M., a jego produkty stanowią najważniejszą pozycją wywozową, pomimo tego, że ziemia uprawna obejmuje zaledwie 3% całej po wierzchni. Uprawia się: ryż (600000 ha), maniok (290000 ha), pataty, kukurydzę.