page0411

antystenes. 405

przedstawiają dwa różne ideały etyczne, po dziś dzień przyświecające rozwojowi duchowemu ludzkości.

Antystenes¹), jeden z najwierniejszych i najciekawszych uczniów Sokratesa, urodził się około 444 r. z matki niewolnicy, bił sie dobrze pod Tanagrą (426 lub 423), a w młodości wyuczywszy się retoryki u Gorgiasza, tę samą sztukę podobno wykładał. Poznawszy dość późno Sokratesa ²), tak go pokochał, że uczniów swoich jemu oddał i codzień go odwiedzał, choc mieszkał w Pireuszu. Naj-lepićj może z wszystkich przejął się jego zasadami, a naśladując sposób życia, dorównał mu w wstrzemięźliwości i znoszeniu ubóstwa, w energii i cierpliwości, w obojętności na ból i radość i ludzką opinię, w odwadze cywilnćj i spokoju ducha. Obrał sobie za ideał życia szczytne jego słowa: .»niczego nie potrzebować iest rzeczą boską; jak najmnićj potrzebować, jest najbliższem bóstwa« ³).

Z pamiętników Xenofonta wiemy, że Sokrates cenił ucznia, a ten namiętnie do niego był przywiązanym. Gdy raz zapytał go: czy ty jeden, o Antystenesie, nikogo nie kochasz? odparł: owszem, na bogi, ciebie najwięcej! Czasem robili sobie przymówki serdeczne; Sokrates Antystenesowi, że z jego płaszcza dziurawego wygląda próżność, a ten mistrzowi, że choc filozof, nie umiał okiełzać Xan-typpy. Przyjaźń Antystenesa tern większą miała wartość, że będąc z natury ponurym, stroniącym od ludzi, uszczypliwym, musiał ciągle walczyc z złemi, gniewliwemi skłonnościami. Obecny przy śmierci mistrza ⁴), założył później szkołę własną w⁷ gimnazyum C y-nosarges, skąd jej się dostała nazwa cynie znój. Dużo napisał, ale z dziesięciu tomów, o których Diogenes wspomina, prawne nic nas nie doszło ⁵).

Za cel najwyższy człowiekowi wyznaczał cnotę, co zaś było w środku pomiędzy cnotą a grzechem, do rzeczy obojętnych zaliczał ⁶). Słyszeliśmy, że Sokrates był ciągle zajęty wielkim proble-

*) Diog. Laert. VI. 1. §. i —19. Multach Fragm. Philos. Graec. Tora II. str. 2O1—273. F. Diimmler, A n t i s t h e u i c a. Halle 1882.

²)    Piat Soph, p. 251 . yt(jóvTo)v rolę cnpificiO-iai, w czera prawdopodobna alluzya do Antystenesa.

³)    Xenoph. Mentor. I. 6. §. 10.

⁴)    Piat. Phaedro. p. 59.

³) Spis jego dziel u Mullach’a (Tom II. str. 270—273).

⁶) Diog. Laert. VI. 9. §. 104: ra dr fiera^y dfjeTrjt; xai xctxiaę aduufOfja, kśyov<jiv.

http://rcin.org.pl