page0845

837

Salicyn — Salinis

koloru białego, błyszczące pryzmy, nadzwyczaj gorzkiego smaku, w gorącej wodzie łatwo, w zimnej trudno rozpuszczalne. W alkoholu salicyn również jest rozpuszczalny, nie rozpuszcza się jednak w eterze, a roztwór jego w stężonym kwasie siarczanym (od.), ma charakterystyczny purpurowo-czerwony kolor. Z fermentem zna jdującym sie w migdałach (ob. Emulsyn), przybierając pierwiastki wody, rozpada sie na saligenin i cukier grudkowy (ob.); a przez ogrzanie z rozwolnionym kwasem siarczanym na tenże cukier i salicetin. Salicyli otrzymuje się fabrycznie z kory wierzbowej przez wygotowanie jej w wodzie wrzącej i parowanie otrzymanego odwaru z dodatkiem tlenku ołowiu, dopóki ten ostatni nie zbieleje, a następnie po strąceniu rozpuszczonego ołowiu siarkowodorem (ob.), przez odparowanie przefiltrowanego roztworu do krystali-zacyi, otrzymuje się salicyn, który przez przekrystalizowanie się oczyszcza. Używa się niekiedy w medycynie jako środek przeciwfebryczny.    T. C.

Salieri (Antoni), kompozytor, urodzony r. 1750 w Legnano (twierdzy we-necyjańskiej) z ojca kupca, w 11 roku życia zaczął się uczyć grac na klawi-kordzie, a po śmierci ojca, na koszt opiekuna swego Mocenigo, w Wenecyi u PescettPego, kapelmistrza przy kościele ś. Marka, oraz u PacinPego, tenorzy-sty. Tu poznał go Gassmann (ob.), zabrał z sobą do Wiednia i kształcił, a nawet w r. 1769 pierwszą operę jego przedstawił. Po śmierci tegoż GasmamPa w r. 1773, został Salieri dyrektorem kapelli, muzyki komnatowej i teatralnej w Wiedniu. Komiczne jego opery podobały się pow-szechnie, jak np. il Talis-maimo (1778 r.); La sejiola dci gelosi (Szkoła zazdrosnych, 1780 roku); La ciffra i t. p. W r. 1783 zapoznał sic z Gluck’iem, co wielki wywarło wpływ na skierowanie stylu jego ku muzyce poważnej; po czem w stylu tego mistrza napisał les Danaides (1784) i przedstawił na scenie paryzkiej; opera ta uchodziła za dzieło Gluka, dopóki sam mistrz ten po 13-tem przedstawieniu nie wskazał Salierfego jako kompozytora. Hojnie obdarowany, wrócił Salieri do Wiednia, gdzie zaraz dostał wezw anie do napisania Horacyjuszów i Kuryja-cyjuszów. Wkrótce potem napisał do textu Beaumarchais’ego operę Tararę, którą sam dyrygował w Paryżu r. 1787, a później przerobioną przedstawił w Wiedniu pod tytułem: Axw król ()rmvsv\ nadzwyczajny wzbudził nią zapał, a cesarz Józef z własnej szkatuły dał mu 200 dukatów i dożywotnią płacę. Poczem przedstawił jeszcze kilka oper, z których najznajomsze są: La grotta di Trofonio (1791); Palmira (1795); Armida, der Jahrmarkt von Venedig; Semiramide. W ogóle napisał 39 oper, oratoryjum La passione di Gesu, Cri-sto, wiele dzieł instrumentalnych i od r. 1794 wiele humorystycznych duettów, tercetów i kanonów. Zmarł r. 1825 po wielkich cierpieniach, wśród których zarzucał sobie jakieś zbrodnie, których bezzasadność później na jaw wyszła. Wykształcił kilka znakomitych śpiewaczek, jak np. Kraus-Wranitzky, Canzi i wiele innych. Uczniami jego byli: Weigl, Hummel, Moszeles i inni. Porównaj H. v. MoseFa Uber das Leben und die Werke SalierPs (Wiedeń, 1827). Salina del Castellaccio laqua), ob. Liwrno (acque minerali di).

Salinis (Ludwik Antoni), biskup francuzki, urodził sie r. 1798 w Morlaas, w departamencie Dolnych Pireneów, wyświecił się na kapłana za restauracyi, był professorem wydziału teologicznego w Bordecux, r. 1847 został biskupem Amiens, a r. 1856 arcybiskupem Auch. Wydał wraz z p. Scorbiac: Precis de 1'histoire de la philosophie (1834; czwarte wydanie 1847), jedna z najlepszych ksiąg elementarnych, dla użytku zakładów naukowych duchownych; listy pasterskie i mowy, oraz instrukcyje (1856).    L. Li.