189

Pr. zbiór. pcxl red. prof. dr. lub. J. K. Piotrowskiego "Podstawy toksykologii". Warszawa 2006, ISBN 83-204-3122-0 © by WNT

rzadziej niż w przypadku ostrych zatruć rtęcią nieorganiczną, jakkolwiek opisywano przypadki proteinurii rtęciowej u osób zawodowo narażonych na pary rtęci. Większość efektów wywołanych działaniem par rtęci ma charakter odwracalny po ustaniu ekspozycji, nie jest jednak pewne czy dotyczy to również zmian w mózgu.

6.7.3.    Nieorganiczne związki rtęci

Typowym przedstawicielem nieorganicznych związków' rtęci jest chlorek rtęci (HgCl₂, sublimat), związek łatwo denaturujący białko, w przeszłości wykorzystywany jako środek dezynfekcyjny.

Zatrucia nieorganicznymi związkami rtęci występują rzadko i głównie jako zatrucia ostre (przypadkowa lub samobójcze). Zatrucia przewlekłe mogą wystąpić u osób narażonych zaw^rodowo, często w połączeniu z narażeniem na pary rtęci.

Wchłanianie nieorganicznej rtęci z przewodu pokarmowego wynosi około 10%. Istnieją dane, że nieorganiczne zw iązki rtęci wchłaniają się rów nież przez skórę. Rtęć nieorganiczna ulega główmie deponowaniu w' korze nerek, gdzie jest wiązana przez mctalotioncinę (patrz p. 6.4.3). Przyjmuje się, że rtęć związana z mctalotionciną nic wywiera toksycznego działania na komórkę. Sądzi się, że uszkodzenie nerek zachodzi dopiero przy dawkach rtęci przekraczających zdolność wiązania jej przez mctalotioncinę nerkową.

Podobnie jak w przypadku rtęci elementarnej, główną drogą wydalania rtęci nieorganicznej jest mocz i kał. Badania na zwierzętach wskazują, że kinetyka wydalania rtęci nieorganicznej ma charakter wielofazowy, z okresami połowicznego wydalania: 1 faza - ok. 5 dni, II faza - ok. 1 miesiąca i III faza - ok. 3 miesięcy.

W zatruciach ostrych (drogą pokarmowy) dominują objawy ze strony układu pokarmowego (metaliczny smak w ustach, nudności, wymioty i biegunki) oraz nerek. Ostrą niewydolność nerek poprzedza białkomocz i krwiomocz. Początkowa obserwuje się nasiloną diurezę, a następnie bezmocz i mocznicę. Śmierć może nastąpić w wyniku wstrząsu hiperwolemicznego i ostrej niewydolności krążenia, a w późniejszym etapie z ostrej niewydolności nerek.

Zatrucia przewlekłe rtęcią nieorganiczną są rzadkie i zwykle występują w połączeniu z narażeniem na rtęć elementarną. Obserwuje się uszkodzenie nerek i to zarówno kłębuszków\ jak i kanalików nerkowych. Sądzi się, że zmiany te mają charakter odw'racalny.

6.7.4.    Organiczne związki rtęci (metylortęć)

Grupa ta obejmuje związki, w których rtęć jest połączona bezpośrednio w iązaniem kowalencyjnym z atomem węgla. Są to zw iązki typu R —Hg —R' lub R — Hg — X, gdzie: R, R' - rodnik organiczny, X - część związana jonowo.

6.7. RTĘĆ 189