2009 01 022429

O. W wl i»n S. J. Dufly. l A«nw    Vkvwj XOT

ISBN 97MMM5324-.1.0 by W PWN 2W.0

15.3. Procesy mikrobiologiczne — biogeochemiczny cykl azotu    427

• w intensywnej gospodarce rolniczej, gdzie stosuje się nawozy azotowe w ilościach przekraczających potrzeby roślin.

Nadmierna ilość azotu wynikająca z jego ługowania do zbiornika wodnego jest źródłem ujemnych konsekwencji dla środowiska.

Stanowiąc niezbędną substancję pokarmową dla mikroorganizmów wodnych i roślin, nadmiar azotanowąV) może być powodem eutrofizacji zbiorników wodnych. /. poprzednich rozważań wynikało, żc najczęściej fosfor, a nic azot. jest limitującym składnikiem pokarmowym w jeziorach i stawach, ale istnieje wiele wyjątków. Na Florydzie, w południowej części USA. minerały zawierające fosfor znaleziono w skale macierzystej na większości terenów tego stanu. Dużo powierzchni ziemi jak i woda gruntowa są dlatego stosunkowo bogate w fosfor (rozpuszczony i w zawiesinie), a intensyfikacja procesu eutrofizacji zależy od obecności dostatecznej ilości związków azotu, a szczególnie azołanów(V).

Gdy w wodzie obecne są azotany( V) pochodzące z kwaśnego opadu atmosferycznego lub utworzone w wyniku nitryfikacji zredukowanych związków azotowych, związana z tym kwasowość może przeważyć zasadowość zbiornika wodnego. Na rysunku 15.10 przedstawiono wykres zależności pił od zasadowości powierzchniowej warstwy wody Małego Jeziora Indyczego. Jest to małe jezioro leżące w odległości około 65 km na północ od kanadyjskiego miasta Sault Stc Marie w prowincji Ontario. Przedstawione dane dotyczą okresu między 17 marca i 16 maja 1982 roku. obejmującego wiosenną odwilż na początku kwietnia. W tym czasie z topiącego się lodu i śniegu uwalniany jest zwiększony strumień zakwaszonej wody. która zmniejsza podstawową zasadowość, a zatem i pH jezior i rzek w tym zlewisku. Powrót do stanu normalnego następuje w momencie mieszania się wód powierzchniowych / mniej zakwaszonymi masami wód warstw z leżących głębiej i stopniowego zobojętniania w oddziaływaniu z. glebą i minerałami osadowymi.

Trzeci problem odnosi się do toksyczności azotanów(V) w stosunku do ludzi i innych ssaków. W wodzie pitnej maksymalne dopuszczalne stężenie zostało określone w wielu systemach prawnych na 10-50 mg L^-1. W istocie same azotany(V) nie są toksyczne.

Rys. 15.10. Zmiany wartości pH i zasadowości (CaCOi w mg • L ') na głębokości I m w Małym Jeziorze Indyczym w kanadyjskiej prowincji Ontario w okresie między 17 marca i 16 maja 1982 roku. Zauważmy znaczące spadki pil do wartości 5.5 6 oraz w dużym stopniu zmniejszoną zasadowość (Zaczerpnięte z pracy: W. Kwain, J.R.M. Kclso. ..Risk to salmonids of water ąuality in the Turkcy Lakcs Watcrshcd as dclrcmincd by bioassay", Can. J. Fish. Aąual. Sci.. 45. supl. 1. 127 (1988).!