2009 01 023758

G. W Uftlma S. J. DulTy. OinńiinJmńk*.    2007

ISBN V7»J0-©|. 15)24-1. C by WNPWN 2002

18.1. Właściwości fizyczno

Struktura

Trzecią właściwością gleb jest ich struktura. Pojęcie to jest stosowane do opisu sposobu, w jaki pojedyncze cząstki glebowe ulegają agregacji, tworząc większe jednostki (agregaty). Materia organiczna odgrywa kluczową rolę w rozwijaniu i utrzymywaniu struktury gleby, ponieważ może działać jako czynnik łączący. Inne substancje chemiczne oraz charakter materiału macierzystego są również istotnymi czynnikami określającymi strukturę. Struktura gleby jest charakterystyczna dla danego terenu i zazwyczaj ulega zniszczeniu, gdy próbka gleby zostaje pobrana i dostarczona do laboratorium do analizy. Skrócony i samoobjaśniający się zestaw definicji dotyczących często spotykanych struktur gleby podano w tab. 18.1.

Tabela 18.1. Wybrane typy struktur glebowych

Bezpostaciowa	Nie obserwuje się agregatów oraz żadnego określonego porządku ułożenia
	ziaren.
Ziarnista	Pojedyncze cząstki trzymają się razem, tworząc agregaty typu okruchów.
Foremnowielośc ienna	Cząstki gleby usytuowane wokół punktu i połączone płaskimi lub zaokrąglonymi powierzchniami — zawierają formy blokowe lub ziarmsto-kuliste.
Płytkowa	Cząstki gleby usytuowane wokół płaszczyzny poziomej i połączone płaskimi poziomymi powierzchniami.
Słupowa	C/ąsiki gleby usytuowane wokół osi pionowej i połączone stosunkowo płaskimi pionowymi powierzchniami.

Przepuszczalność (przesiąkliwość)

Przepuszczalność gleby, określana również mianem hydraulicznego przewodnictwa, jest miarą jej zdolności przewodzenia strumienia wody. Na przykład, podczas ulewnych deszczów (opadów nawalnych) przesiąkliwa gleba szybko przenosi wodę w głąb. Szybkość poprzecznego ruchu wody gruntowej w podglebiu jest również określona przez przepuszczalność gleby. Wiele gleb wykazuje pionową przepuszczalność w zakresie od ! do 5 cm • h^_1: szybkości mniejsze niż 0.5 cm • h^-1 uznawane są za bardzo małe. podczas gdy szybkości większe niż 15 cm • h ¹ są traktowane jako duże.

W przypadku gleb z minimalnie rozwiniętą strukturą lub bez niej przepuszczalność w dużym stopniu jest funkcją uziarnienia gleby. Gruboziarniste piaski pustynne na Półwyspie Arabskim mają dużą przepuszczalność, podczas gdy niektóre drobnoziarniste gleby aluwialnc w Iraku wykazują przcnikalność o bardzo małych wartościach.

Struktura gleby jest również głównym czynnikiem określającym jej pr/.esiąkalność, szczególnie w przypadku materiałów ilastych. Gleby o dobrze rozwiniętej strukturze są lepiej przepuszczalne niz gleby jej pozbawione. Objętość wolnych przestrzeni określona przez granice strukturalne może być mała w porównaniu z całkowitą objętością porów gleby, ale może stanowić główną drogę transportu wody przesiąkającej. Większa objętość porów między drobnoziarnistymi cząstkami w ramach struktury odgrywa zatem jedynie uboczną rolę w ruchu wody. Woda przenika również przez szczeliny, które