8

18 1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego

więcej

Zjawiska krasowe Skały wapienne są nieodporne na działanie czynników atmosferycz-

Fot. 8. Stalagmity i stalaktyty w Jaskini Niedźwiedziej znajdującej się w Masywie Śnieżnika na Ziemi Kłodzkiej.

ważne

POJĘCIA

W

Skały wapienne

-    wapień, marmur, kreda; główny składnik

-    węglan wapnia CaC0₃.

Skały gipsowe

-    gips CaS0₄ • 2 H₂0, anhydryt CaSO^.

Hydraty

-    związki chemiczne zawierające w sieci krystalicznej cząsteczki wody.

Krzemionka

-    tlenek krzemu(IV) Si0₂-

nych: tlenku węgla(IV), wody, kwaśnych opadów oraz innych zanieczyszczeń powietrza. Jeśli dłuższy czas działają na nie CO, i H,0 powstaje wodorowęglan wapnia:

CaC0₃ + C0₂ + H₂0 —> Ca(HCOg)₂

W przeciwieństwie do węglanu wapnia Ca(HC0₃)₂ rozpuszcza się w wodzie. Dlatego skały wapienne są wypłukiwane. W efekcie powstają jaskinie, nazywane jaskiniami krasowymi (od chorwackiego słowa krś - kamień, skała). Wodorowęglan wapnia powoli ulega rozkładowi, w którego wyniku ponownie wytrąca się nierozpuszczalny w wadzie w^ręglan wapnia:

Ca(HC0₃)₂ —> C0₂t + H₂0 + CaCCń'!'

W ten sposób powstają nacieki z węglanu wapnia (fot. 8.), nazywane stalagmitami (na dnie jaskini) i stalaktytami (o kształcie stożka zwisającego ze stropu jaskini).

Osad, powstający w czajniku w wyniku gotowania twardej w^rody (zawierającej Ca²*), również jest zbudowany z CaC0₃ i nazywa się go kamieniem kotłowym.

Rozwiąż zadania

Napisz wzory sumaryczne i nazwy systematyczne następujących minerałów, a) kwarc b) korund c) kalcyt

2 Przyporządkuj podane nazwy do odpowiednich rodzajów skał.

• gips • wapień • anhydryt • kreda • marmur

skały wapienne: _____

skały gipsowe:_____

3.    Zaprojektuj doświadczenie, w którym udowodnisz, że próbka wapienia zawiera węglan wapnia. Skorzystaj z zamieszczonej fotografii. Narysuj schemat, zapisz obserwacje i sformułuj wniosek.

4.    Napisz:

a)    nazwę systematyczną związku

chemicznego o wzorze sumarycznym Na₂S0₄ • 10 H₂0,

b)    wzór sumaryczny wodorotlenku baru-woda(1/8).

5 Oblicz masę cząsteczkową CoCI₂ ■ 6 H₂0.