klszesz038

ROZDZTAł. IB. KOSME1 775

ROZDZTAł. IB. KOSME1 775

starożytności¹, kiedy i jakimi drogami rozpowszechnił się po wsiach całej prawie Słowiańszczyzny zachodniej, tego jeszcze powiedzieć nie możemy. Ostrożne i krytyczne badania ikonograficzne oraz historyczne może rzucą światło na powyższą kwestię i wykażą, czy niedawna fryzura zachodnio-słowiańskiego wieśniaka bezpośrednio kontynuowała jakieś bardzo dawne wzory, czy też raczej, jak można by przypuszczać na podstawie całego mnóstwa pośrednich wskazówek ■etnografii, powstała stosunkowo późno, jako jeden z setki przejawów zachodniej mody, wędrującej od wsi do wsi, a także roznoszony przez niemieckich i innych osadników, znajdujący zaś może pewne oparcie w sposobie noszenia się katolickiego duchowieństwa z jednej, a w nakazach szlachty, chcącej odróżnić chłopa od siebie, z drugiej strony. Jedno w każdym razie nie ulega wątpliwości: Polska i Czechy przylegają do zachodniej Europy, a tam, na Zachodzie, zwyczaj golenia zarostu był i jest nadzwyczajnie rozpowszechniony po wsiach.

Słowianie bałkańscy nie różnili się pod względem traktowania zarostu od Małorusinów: brody golili, a wąsy zapuszczali. Natomiast uczesanie włosów było u nich bardziej urozmaicone. W Dolnej Krajnie podstrzygano je krótko do uszu (mn. w. jak na fig. 24₂); strzyżono je również w końcu w. XVIII w Chorwacji, aczkolwiek „młodzież, co odbywała wojskową powinność, nosiła włosy zaplecione w warkocz".

W tych samych i późniejszych czasach można też było widzieć warkocz u mężczyzn w Lice,

Dalmacji, Bośni, a zwłaszcza w Czarnogórzu,

Serbii i Bułgarii. Przy tym w Bośni, Czarnogórzu i Bułgarii częstokroć cała przednia połowa głowy była ogolona lub ostrzyżona przy samej skórze i dopiero resztę czupryny zaplatano w kosę. Oprócz tych koafiur w Bośni, Serbii i Bułgarii mogłeś widzieć po wsiach włosy ogolone lub ostrzyżone przy samej skórze na całej przedniej połowie głowy (jak wyżej), a z tyłu spuszczone swobodnie na plecy (fig. 25). Krótko mówiąc, wyjąwszy północno-zachodnią część bałkańskiej Słowiańszczyzny, wszędzie indziej na Bałkanach panujące były u Słowian włosy długie z tym, że je bądź pozostawiano na całej głowie, bądź też od przodu do połowy ciemienia zgalano lub zestrzygano (co znały też podobnoć i dawne ludy tureeko-

1

Golenie zarostu poświadczone jest odnośnie do najdawniejszych, historycznie znanych czasów (aż mn. w. do roku 3000 przed Chr.) dla prawie wszystkich krajów -starożytnego Wschodu.