Stosowanie kosmetyków może wywołać:
• kontaktowy wyprysk z podrażnienia,
• swoistą reakcję alergiczną
• fotouczulenie,
• kontaktową pokrzywkę,
• zaburzenia barwnikowe,
• a nawet reakcje ogólnoustrojowe.
1. W przypadku kontaktowego wyprysku z podrażnienia (ICD) zmiany skórne zlokalizowane są w miejscu zastosowania kosmetyku. Ich siła działania zależy od stężenia substancji drażniącej i czasu działania.
2. Swoista reakcja alergiczna (ACD) -u osób genetycznie predysponowanych, zmiany skórne mogą się rozsiewać, a nasilenie jest uzależnione od alergenu.
Oba typy reakcji w 80% występują u osób w wieku 20-60 lat, zwłaszcza u kobiet.
I. Reakcja ICO zależy od uwalniania z uszkodzonych keratynocytów prozapalnych cytokinin:
■ interteukiny 1 (IL-1, IL-6 i IL8),
■ czynnika martwicy nowotworu (TNFa tumor necrosis factor);
II. W reakcji typu ACD dochodzi do aktywacji alergenowo-swoistych limfocytów T.
Po uprzedniej fazie uczulenia alergeny przedostają się przez barierę naskórkową, sąfagocytowane przez komórki Langerhansa, które migrują do regionalnego węzła chłonnego.
Reakcja nadwrażliwości do określonych substancji - antygenów zw. alergenami wynika z określonych mechanizmów immunologicznych.
W zależności od drogi przedostawania się alergenu do organizmu alergię dzielimy na :
■ powietrzno pochodną,
* kontaktową
■ pokarmową.
• Alergiczny wyprysk kontaktowy-ostry i przewlekły.
Wykwitem pierwotnym jest grudka wysiękowa i pęcherzyk, zmianom towarzyszy świąd.
Za wywołanie alergicznego wyprysku kontaktowego odpowiedzialne sa:
• siarczan niklu, dwuchromian potasu, chlorek kobaltu,
• alergeny zapachowe,
• składniki gumy oraz
• leki stosowane miejscowo.
Objawy w fazie ostrej - stan gąbczasty oraz nacieki zapalne;
w fazie przewlekłej- nacieki zapalne, hiperkeratoza oraz przerost naskórka.
Reakcja alergiczna u osób nadwrażliwych na dany kosmetyk, może być natychmiastowa (kontakt wcześniejszy ze składnikiem danego kosmetyku),
po dłuższym stosowaniu kosmetyku lub być wrodzona.
W odróżnieniu od reakcji podrażniających, reakcje alergiczne pojawiają się szybko.
Leczenie:
zewnętrzne - glikokortykosteroidy, inhibitory
kalcyneuryny, środki keratolityczne, ogólne - leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy, retinoidy czy fototerapia.