Str 147

W tablicy 9.1 przedstawiono wartości średniego odpływu jednostkowego kilku rzek polskich i większych rzek naszego globu.

9.4. STRATY (PAROWANIE)

Część wody, która znalazła się na terenie zlewni w wyniku opadu atmosferycznego, nie dociera do przekroju zamykającego zlewnię, lecz wyparowuje. Parowanie przebiega w każdej temperaturze i dotyczy nie tylko wody w stanie ciekłym. Paruje również śnieg i lód, a proces ten nazywa się sublimacją. Wyróżnić można następujące rodzaje parowania:

—    ze swobodnej powierzchni wody,

-    sublimację śniegu i lodu,

—    z gruntu,

-    transpirację, tj. wydzielanie wody pobranej uprzednio przez rośliny. Intensywność parowania zależy głównie od wilgotności powietrza (ściślej — niedosytu wilgotności powietrza), temperatury i wiatru. W przypadku parowania glebowego intensywność ta zależy dodatkowo od rodzaju i koloru gruntu, zabiegów agrotechnicznych oraz pokrycia roślinnego.

Pomiary parowania ze swobodnej powierzchni wody dokonywane są za pomocą ewaporymetrów. Przyrząd ten mierzy powstałe wskutek parowania ubytki wody w określonym czasie. Ze względu jednak na małą liczbę posterunków ewaporymctrycznych wielkość parowania obliczana jest najczęściej za pomocą wzorów empirycznych, w których wykorzystuje się standardowe parametry obserwowane w stacjach metrologicznych.

Wielkość parowania dla dłuższych okresów (roku, wielolecia) można określić jako różnicę opadu i odpływu. W Atlasie Hydrologicznym Polski, jak również w wielu podręcznikach hydrologii, zamieszczona jest mapa średniego rocznego parowania w postaci izolinii zwanych izotymami.

9.5. RETENCJA

Zmiana retencji w równaniu bilansu wodnego (9.1) została oznaczona AR. Jest to bowiem różnica stanu retencji na końcu rozpatrywanego okresu i stanu początkowego. Ze względu na przyczynę i miejsce występowania można wyróżnić następujące rodzaje retencji:

—    śniegową,

—    lodowcową,

—    powierzchniową,

—    zbiornikową (jeziorową),

—    koryt rzecznych i terenów zalewowych,

—    gruntową.

147