Str 175

wym. Istota tej metody polega na przyjęciu, że maksymalne przepływy układają się według określonej funkcji rozkładu prawdopodobieństwa (patrz rozdz. 13.2).

Jeżeli dane hydrometryczne są niekompletne bądź brak ich w ogóle dla badanego przekroju, można stosować metody transponowania przepływu. Transponowanie przepływu polega na przeniesieniu wielkości obliczonej dla zlewni kontrolowanej (w przekroju wodowskazowym) do przekroju obliczeniowego. Metoda ta może być stosowana wówczas, gdy warunki formowania się wezbrań są podobne w obu zlewniach (patrz rozdz. 13.3).

Jeśli zastosowanie metody bezpośredniej ani transponowanie przepływu nie jest możliwe, to stosuje się metody pośrednie, tj. zależności regionalne bądź formuły empiryczne (patrz rozdz. 13.4). Dotyczy to zwłaszcza małych zlewni niekontrolowanych.

13.2. METODY BEZPOŚREDNIE

Wielkość przepływu charakterystycznego jest traktowana jako zdarzenie losowe i może być badana metodami statystycznymi. Zbadanie prawidłowości występowania przepływu w okresie minionym pozwala na określenie prawdopodobieństwa wystąpienia przepływu o zadanej wielkości w okresie przyszłym, o ile charakter zlewni nie uległ wyraźnej zmianie.

Badaniami ciągów zdarzeń losowych w hydrologii i metodami określenia prawdopodobieństwa występowania tych zjawisk zajmuje się statystyka hydrologiczna.

Aby określić przepływ o danym prawdopodobieństwie wystąpienia, należy najpierw sporządzić zestawienie odpowiednich przepływów z poprzednich lat, np. przy obliczaniu przepływu wielkich wód — zestawienie przepływów maksymalnych rocznych. Przy sporządzaniu takiego zestawienia należy brać pod uwagę tylko te zdarzenia, które mają charakter jednorodny. Mechaniczne przyjęcie do dalszych rozważań całego okresu obserwacyjnego, w czasie którego nastąpiły gwałtowne zmiany na terenie zlewni (np. zbudowano zbiornik wodny w górze rzeki), jest niewłaściwe. Takie zestawienie zdarzeń będzie miało charakter niejednorodny pomimo pozornej czasami prawidłowości. Rozpatrzenie natomiast oddzielnie okresu przed zaistniałą zmianą i po niej pozwoli na wyciągnięcie wniosków o wpływie tej zmiany na przepływ.

Wynotowane wartości zdarzeń (przepływów) zestawia się w porządku malejącym, tworząc tzw. ciąg rozdzielczy. Aby ocenić ciąg rozdzielczy, sporządza się wykres częstotliwości pojawiania się danej wartości zdarzenia w przyjętych przedziałach zmienności (rys. 13.2), podobnie jak konstruowano wykres częstotliwości stanów (patrz p. 12.2).

Ocena ciągu rozdzielczego

Charakter ciągu rozdzielczego określa się za pomocą trzech miar: położenia, zmienności i asymetrii.

175